10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 2.Ünite Çalışma Soru ve Cevapları 1. Konu Bakımından Kasideler: Allah’ın birliğini anlatan kasidelere …………………, Allah’a yalvarıp yakarmak için yazılanlara ……………………………., Hz. Peygamber veya dört halifeyi övmek için yazılanlara ………………., devlet büyüklerini övmek için yazılanlara ………………………., ölen bir kişinin ardından duyulan üzüntüyü dile getirmek için yazılanlara …………………………, padişahların tahta çıkışları sebebiyle yazılanlara …………………., bir kişiyi eleştirmek için yazılanlara ………………………., bayramda sunulan kasidelere ………………… adı verilir 2. …………………………………, yazarın kelimelere yüklediği özel anlamdır. Sanatçının çeşitli duyularıyla algıladığı durumun öznel yorumudur. 3……………………….: Edebiyatta, özellikle Divan Edebiyatı’nda bazı kavramları ifade etmek için kullanılan klişeleşmiş(kalıplaşmış) sözlere verilen addır. Örnek: Badem: ……………… , Keman: ………….. , Ok: ……… , Servi: Boy , Serv-i Revan: Yürüyen sevgili ,Gonca: …………………. , Yılan: ……………….., Gece: ……………. , İnci: Diş divan şiirinde ; şahin bakış, ceylan göz, bülbül avaz halk şiirinde kullanılan mazmunlardır. 4. ………….……..: Aşk, sevgi, doğa, insan ve hayvan güzelliklerini anlatan lirik koşmalardır. ……………………: Yiğitlik, kahramanlık, savaş gibi konuları işleyen koşmalardır. ……………………: Bir kişiyi veya toplumu eleştiren koşmalardır. …………………….: Bir kişinin ölümü üzerine duyulan üzüntüyü anlatmak amacıyla söylenen koşmalardır. 5. ………………………….., nefsi kötü istek ve duygulardan arındırarak Allah’a yaklaşma, kudret ve sıfatları ile Allah’ı tanıma ve sevmeye dayalı bir dini öğretidir. Tasavvufa …………………… önem vermeme, başkalarını ……………………………………………………………………………….. olmak esastır. Tasavvuf felsefesine göre kainat ………………………………………. kuramıyla açıklanabilir. Bütün varlıklar onun bir yansımasıdır. Esas varlık ……………………………’tır. Diğer bütün varlıklar gölge gibi geçicidir. İnsan nefsiyle mücadele ettikçe olgunlaşır ve günahlardan uzak kaldıkça kalbi Allah’ın isimlerini yansıtan bir …………………………dönüşür. Buna Allah’ta fena olma “……………………………………” makamı denilmektedir. …………………….. makamına eriştiren en kısa yol ise ………………………………. Bu nedenle Yunus eserlerinde ……………………. esas almıştır. 6. …………….: Söze kuvvet ve güzellik kazandırmak amacıyla, aralarında benzerlik bulunan iki varlıktan nitelik bakımından zayıf olanı kuvvetli olana benzetme sanatına denir. ……………..: Bir sözün, benzetme amacıyla başka bir söz yerine kullanılmasıdır. İstiare benzetmenin temel öğelerinden yalnızca biriyle (benzeyen ya da kendisine benzetilenle) yapılır. …………………: Bir sözü benzetme amacı olmadan başka bir söz yerine kullanma sanatıdır. ………………: Uyma, uygunluk, birbirini tutma, yakışma anlamındadır. Belli bir konu ile ilgili olarak aralarında bazı bakımlardan ilgiler bulunan birden fazla sözcük, terim veya deyimi mısra ya da beyit içinde bir arada kullanmaktır. ……………….: Arif “bilen”, tecahül “cahil gibi, bilmez gibi görünme” demektir. Kişinin bir durumu, gerçeği bildiği hâlde, nükte yaparak bilmezlikten gelmesi, bilmiyormuş gibi davranmasıdır. ………………..: Söz sırasında kastedilen bir şeyi imalı olarak belirtme, açık söylememe anlamındadır. Herkesin bildiği geçmiş önemli olaylara, meşhur kimselere, hikâyelere, efsanelere, inançlara, atasözlerine, ayet ve hadislere değinmek, işaret etmektir. …………………: Güzel yorumlamak, güzel bir sebebe bağlamak anlamındadır. Gerçek bir olayın meydana gelişini, gerçek sebepleriyle değil de söze güzellik katmak için, şairin kendince bulduğu hayalî nitelikli güzel bir sebebe bağlamasıdır. ……………….: Asıl maksadı dolaylı ve kapalı bir şekilde ifade eden söze denir. ………………: Meramını gizlemek, bir şeyi örtmek, arkaya gizlemek anlamındadır. Birden fazla anlamı olan bir sözcüğün yakın anlamını vurgulayıp uzak anlamını kastetmektir. ……………….: Dokundurma, dokunaklı söz söyleme, sataşma, ilişme, taşlama anlamındadır. Sözün gerçek ya da mecazlı anlamıyla kullanılmayıp bunların zıddı bir anlamın kastedilmesidir. 7. Gazel: Divan şiirinde aşk, kadın, şarap konularında yazılan lirik şiirlere gazel denir. Nazım birimi …………………, birim sayısı ………………………. arasındadır. Kafiye örgüsü (aa, ba,ca,da…) şeklindedir. Gazelin ilk beytine “…………………..” son beytine “……………………”, en güzel beytine “……………………………” denir. Gazelin son beytinde şairin mahlası geçer. Aralarında konu birliği bulunan gazellere “……………………..”, her beyti aynı güzellikte olan gazellere “…………………” gazel denir. Mahlas genellikle makta beyitte (son beyitte) yer alır. Bazı gazellerde iç kafiyeye yer verilir. Dize ortaları uyaklı olan, ortadan ikiye bölünüp dörtlük yapılabilecek şekilde yazılan gazellere musammat gazel denir. Kaside: Divan şiirinde din ve devlet büyüklerini …………………….. için yazılmış şiirlerdir. Nazım birimi ……………………….., birim sayısı ……………… arasındadır. Aruz ölçüsüyle yazılır. Kafiye şeması gazel gibidir: aa- ba- ca- da-ea… Kasidenin ilk beytine “…………………”, son beytine “……………………..”, en güzel beytine “……………………….”, şairin mahlasının geçtiği beyte “…………………………….” adı verilir. 8. Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri tablosunu doğru şekilde doldurunuz. ( Rubai, Gazel, Tuyuğ, Kaside, Murabba, Mesnevi, Şarkı, Terbi, Kıt’a, Müstezat) Beyitlerle Kurulanlar Dörtlükten Oluşanlar 9. Manilerin kafiye düzeni (………………………) şeklindedir. Manide …… iki dize konuyla ilgisi olmayan doldurma dizelerdir. Manici asıl söylemek istediğini …………………………. dizede söyler. 10. Ahmet Yesevi, hikmetlerini “………………………………..” adlı eserde toplamıştır. Ahmet Yesevi, ……………………………………………….. kurucusu olan ilk mutasavvıftır. Divanu Lügati’t-Türk: …………………………………. yazmış olduğu muhteşem bir eserdir. Bu eser ……………………….. ve ………………………….. kitabıdır. Araplara Türkçe öğretmek ve Türk dilinin ne denli zengin bir dil olduğunu ortaya koymak amacıyla kaleme alınmıştır. Atabetü’l Hakayık: Atabet’ül Hakayık, 12.yüzyılda din adamı, şair ve bilgin olan ……………………………. tarafından kaleme alınmıştır. …………………………………: Yusuf Has Hacip tarafından yazılmıştır.Türk edebiyatında aruz ölçüsünün kullanıldığı ilk mesnevidir. Savların bugünkü karşılığı ……………………….. Koşuklara, halk edebiyatında…………………………divan edebiyatında……………………………denir. Yuğ…………………………….törenidir ,sığır ise………………………….törenidir. 11. Aşağıdaki cümlede geçen bağlaç ve edatları bulunuz. Bu bağlaç ve edatların cümleye kattığı anlamı yanına yazınız. Kazansam da kazanmasam da önemli değil. O filmi ben de izledim. Adam olacaksın da ben de göreceğim. Avuç kadar mutluluk yeter. İşe gitmek üzere evden çıktım. Cennet kadar güzel olan bu vatanı sevelim. Bu eşyaları ihtiyacı olan ailelere vermek üzere topluyoruz. Ödülünü vermek için kürsüye çağırdım. 12. Aşağıdaki cümlelerde görülen anlam kaymalarını bulunuz. Dedemler seksen sene önce buraya yerleşir.( ………………………. yerine ………………… zaman) Acele etme yarın gideriz.(…………………… zaman yerine…………………… zaman) Ama çok dikkatli olacaksın.(……………….. zaman yerine …………………. zaman) O bu iyilikleri hep yapıyor.(…………………… zaman yerine ……………………. zaman) Elindekileri hemen bana getireceksin.(………………….zaman yerine ………………. zaman) 10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 2.Ünite Çalışma Soru ve Cevapları İndir! (Utku TEMEL)