10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Dersi 2.Ünite Çalışma Soru ve Cevapları

İslamiyet öncesi Türk edebiyatı, …………………. yıllardan başlayarak Türklerin İslamiyet’i kabul ettiği ………… yüzyıla kadar süren bir edebiyattır.

Bu uzun dönemin, Göktürkler’e ait anıtların ortaya konduğu …….. yüzyıla kadar olan bölümü sözlü edebiyat dönemi olarak adlandırılır.

Türk edebiyatında, sözlü edebiyatın doğuşu ……………………………….. dayanır.

İslamiyet öncesi Türk şiiri ……………………ölçüsüyle yazılmıştır. Nazım birimi …………………………….

İslamiyet öncesi Türk şiiri genellikle ………………., ……………., ……………… hece ölçüsü kalıpları kullanılmıştır.

İslamiyet öncesi Türk Şiirinde ……………………………………… ……………………………………………….…en çok işlenen konulardır.

İslamiyet öncesi dönemin şiirleri yaygın olarak ……………. özellikler taşır.

İslamiyet öncesi Türk şiirinde ozanlara ………………….…… ………………………… gibi adlar verilmiştir. Bunların görevleri şunlardır: ……………………………………………………’dir.

İslamiyet öncesi Türk edebiyatında kullanılan türler şunlardır: ……………………………………

Bir kimsenin ölümünden sonra yapılan ve ……… adı verilen dinsel yas törenlerinde söylenen şiirlere ……….. denir.

………. adı verilen dinsel sürgün avları ile şölen ya da ……… denilen dinsel ziyafetlerde söylenen şiirlere ………….denir.

Koşuklar genellikle ……….. hece vezniyle, ………………… hâlinde söylenen şiirlerdir.

Bir ulusun hayatını yakından ilgilendiren savaş, göç, kıtlık gibi tarih ve toplum olaylarını anlatan uzun şiirlere …..……denir.

Savların bugünkü karşılığı ……………………dür.

Türk edebiyatının ilk yazılı metinleri …………………………’dır.

Bu yazıtlar …………… ve kardeşi ……………..adına dikilmiştir.

Bu yazıtlar ……………………………………….. ile yazılmıştır.

Türklerin Müslüman olduğunun kabul edildiği 10. yüzyılla, divan edebiyatının başlangıcı olarak kabul edilen 13. yüzyıl arasındaki döneme ……………………………… adı verilir.

Geçiş dönemi eserleri şunlardır: ………………………………….………………………………………………’tir.

Bu eserler ………………… lehçesiyle yazılan genel itibariyle ……………………………ürünlerdir.

Kutadgu Bilig’in yazarı ……………………………..’tir.

Kutadgu Bilig ……………………………. manasına gelmektedir.

Kutadgu Bilig’de işlenen asıl konu ideal insandır. Eser bu yönüyle bir ……………………………..dir. Türk edebiyatında …………. ölçüsünün kullanıldığı ilk mesnevidir.

24 Atabet’ül Hakayık, ……….yüzyılda din adamı, şair ve bilgin olan ……… tarafından kaleme alınmıştır.

Hakaniye Türkçesiyle yazılmış olan Atabet’ül Hakayık’ta, ……………………………………………………………………………………….. konuları işlenmiştir.

Divanu Lügati’t-Türk, ………………………………’un yazmış olduğu muhteşem bir eserdir. Bu eser Türkçenin ……………….. ve …………………………………….. kitabıdır.

Divanu Lügati’t-Türk’ün yazılış amacı nedir?

Divanu Lügati’t-Türk’ün önemi nedir?

Divanu Lügati’t-Türk’ün ele geçen tek nüshası 1917 yılında ………………………………………………. tarafından bir sahaftan satın alınarak bilim ve kültür dünyasına tanıtılmıştır.

Divan-ı Hikmet’in yazarı ………………………………………’dir.

Ahmet Yesevi, hikmet adını verdiği şiirler yazmıştır. Bu şiirler …………………………….. konulu şiirlerdir. Nazım birimi ……………. olan bu şiirler, ………………..şeklindedir ve …………… ölçüsüyle yazılmıştır.

İslamiyet’ten sonraki halk şiiri üçe ayrılır: ..………………………………………………………………………………………..

Anonim Halk Edebiyatında; ……………………………….. ……………………..gibi kimin tarafından oluşturulduğu bilinmeyen ürünler yer alır.

Anonim Türk halk edebiyatının tek dörtlükten oluşan nazım şekli …………’dir. ………..’li hece ölçüsüyle yazılır. Manilerin konusu daha çok ……………, fakat manilerde bundan başka ……………………………………. gibi konuların işlendiği görülür. Manilerin kafiye düzeni ………….. şeklindedir. Manide ilk iki dize konuyla ilgisi olmayan …………………. dizelerdir. Manici asıl söylemek istediğini son dizede söyler.

Yapıları bakımından maniler ……………………………………… ………………………………………………….. olmak üzere beş çeşittir.

Ezgiyle (müzikle) söylenen anonim halk edebiyatı nazım şeklinin adı …………’dür. Anadolu’nun bazı yerlerinde ……… adıyla da anılır. Genellikle ……………………………………………….. gibi lirik konular işlenir.

Çocukları uyutmak ya da ağlamasını durdurmak için özel bir ezgiyle söylenen tek dörtlükten oluşan şiirlere ………….denir.

Ölen bir kişinin ardından söylenen, onun ölümünden duyulan acıyı, ölen kişinin cömertliğini, iyiliğini, cesaretini anlatan şiirlere …………… denir.

………… yüzyıldan itibaren Anadolu’da âşık denen kişilerce ortaya konan, kendine özgü biçim ve içeriği olan halk edebiyatı koludur.

İslamiyet’ten önce “ozan, baksı, kam, şaman” diye anılan şairler, İslamiyet’ten sonra …………. adını almıştır.

………… yüzyılda divan edebiyatı belli bir olgunluk düzeyine ulaşmış ve geniş halk kesimlerine hitap eder hale gelmiştir. Bu dönemden itibaren halk edebiyatı divan edebiyatından etkilenmeye başlamıştır.

Kimi âşıklar hecenin yanında aruzu da kullanmaya başlamışlardır. …………………………………………………………………….. şiirlerinde hem heceyi hem de aruzu kullanmıştır. Böylece halk edebiyatında aruzla yazılan ……………………. gibi nazım şekilleri kullanılmıştır.

Âşık edebiyatı nazım şekilleri şunlardır: …………………

Koşmalar, ………’li hece ölçüsüyle yazılır, nazım birimi …………………., birim sayısı ……………. arasındadır.

Koşma divan edebiyatındaki gazele benzetilir. Bunun nedeni nedir?

Özel bir ezgiyle söylenen 8’li hece ölçüsüyle yazılan âşık tarzı halk edebiyatı nazım şeklinin adı ………………..dir.

Koşma ile Semai’nin farkları nelerdir?

 

Şiirde “aman hey, be hey, hey gidi!” gibi ünlemlerin kullanıldığı 8’li hece ölçüsüyle yazılan şiirlere …………..adı verilir.

Kafiye örgüsü koşma gibidir, hecenin on birli kalıbıyla yazılır. Toplumun hafızasına kazınmış olayları “kahramanlık, savaş, göç, doğal felaketler…” işler. Bu türün adı ……………..’dır.

Türklerin İslamiyet’i kabulünden sonra ………….. yüzyılda Türkistan’da Ahmet Yesevi ile başlayan halk edebiyatı kolunun adı …………………………………………………..’dır.

Dini tasavvufi halk edebiyatı nazım türleri nelerdir?

İlahilerde ……………………………………… ve …………………. temalar işlenir. İlahi Mevlevilerde …………., Bektaşilerde …………, Halvetilerde ………………… adıyla anılır.

İlahileriyle tanınan sanatçımız …………………………..’dir.

Tasavvufi olarak bakıldığında dinî kurallara aykırı gibi görünen fakat altında derin bir Allah sevgisi yatan şiirlere …………………… denir.

Tarikata yeni girecek kişilere tarikat adabını öğretmek, onları irşat etmek (olgunlaştırmak) için mürşitlerin söylediği manzum sözlere ………………… denir.

Alevi-Bektaşi şairlerince cem ayinlerinde ya da toplantılarda özel bir ezgiyle söylenen şiirlere …….. denir.

Dini Tasavvufi edebiyatta bestelenmek için yazılan şiirler …………………, okunmak için yazılan şiirler ……………….tur.

Yaratılışın başlangıcı ve sonu gibi konuların işlendiği Dini tasavvufi halk edebiyatı nazım türünün adı ……………..’dir.

Türklerin İslamiyet’i kabul etmesinden sonra 13. yüzyıldan itibaren Anadolu’da İslam etkisinde gelişen ve 19. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren yerini Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatına bırakan edebiyata …………………….. adı verilir.

Divan edebiyatının bazı özellikleri şunlardır:

Şiir yegâne sanat dalı olarak görülmüştür.

Arapça ve Farsça sözcükleri yoğundur; şiirlerin anlaşılması zordur ve kültürel birikim ister.

Sanatçılar şiirlerinde söz sanatlarını sıkça kullanır.

Divan edebiyatında soyut anlatım ön plandadır.

Ölçü aruzdur, nazım birimi beyit ya da benttir.

Divan edebiyatının beslendiği başlıca kaynaklar nelerdir?

 

Divan şiirinde kalıplaşmış benzetmelere ……………… denir.

Bir şairin başka bir şairden etkilenerek aynı ölçü ve kafiye ile yazdığı şiirlere ……………………. denir.

Divan edebiyatında beyitlerle kurulan nazım şekilleri şunlardır: …………………………………………………………………………..

Divan edebiyatında dörtlüklerle kurulan nazım şekilleri şunlardır: ………………………………………………………………………..

Divan edebiyatında bentlerle kurulan (musammat) nazım şekilleri şunlardır: …………………………………………………….

Divan şiirinde ……………………………… konularında yazılan lirik şiirlere gazel denir. Nazım birimi ……………, birim sayısı  …….-….…… arasındadır. Kafiye örgüsü ………………….. şeklindedir.

Gazelin ilk beytine ……………….., son beytine ………..………. en güzel beytine ………………………………… denir.

Aralarında konu birliği bulunan gazellere ……………………, her beyti aynı güzellikte olan gazellere ………………… gazel denir.

Divan şiirinde din ve devlet büyüklerini övmek için yazılmış şiirlere ……………. denir. Nazım birimi ………………, birim sayısı …….-…… arasındadır. …………. ölçüsüyle yazılır. Gazel gibi kafiyelidir.

Kasidendin en güzel beytine …………………………, şairin mahlasının geçtiği beyte …………………………… adı verilir.

Kasidenin bölümleri şunlardır:

Kasidenin giriş bölümüne …………………., Asıl konuya giriş bölümüne …………………….., Kaidenin sunulduğu kişinin övüldüğü bölüme ……………….., Şairin kendisini ve sanatını övdüğü bölüme …………………………….,  dua ettiği  bölüme ……………………..…. denir.

Divan şiirinde bugünkü …………..… ve ……….………. yerini tutan türüne mesnevi denir. Nazım birimi ……………., birim sayısı ……………………. Her beyit kendi içinde uyaklıdır aa, bb, cc, dd… ve beyitler aruzun kısa kalıplarıyla yazılır. Bu nazım şeklinde ………………………………………………. gibi konular işlenir.

En az iki beyitten oluşan şiirlere …………… denir. İşlediği konular hayat görüşü, nükte, hikmet, yergi vb.dir. Bu şiirlerde …………………….. bulunmaz.

Gazelden türemiş, her dizesine bir küçük dize eklenmiş, belli vezinlerde yazılmış Divan edebiyatı nazım biçimine ………………….. denir. Kısa dizelerine ………………………….. denir.

Divan edebiyatına İran edebiyatından geçmiş, tek dörtlükten oluşan nazım şekline ……………..denir. Uyak düzeni …………….. şeklindedir. Belli bir hayat görüşü, felsefi görüş, ölüm vb. konularda yazılır. ………………… en büyük şairidir.

………………, Divan edebiyatına Türklerin kazandırdığı bir nazım şeklidir. Kaynağı halk edebiyatındaki manilerdir. Tek dörtlükten oluşan şiirin kafiye düzeni ………….. şeklindedir. Fâilâtün, fâilâtün, fâilün vezniyle yazılır. Türk edebiyatında ilk tuyuğlar Kadı Burhanettin ve ………………… tarafından yazılmıştır.

Divan şiirine Türklerin kazandırdığı bestelenmek için yazılan şiirler …………..denir. Bu şiirler halk edebiyatındaki ………………… ve ……………….. esinlenerek oluşturulmuş nazım şeklidir.

Şarkıların konusu genellikle ……………………………………… …………………gibi din dışı konulardır. Şarkıda her bendin üçüncü mısrasına …………….. (orta) ya da miyanhane; sonda tekrarlanan mısraya da ………………………. denir.

Şarkı türünün en büyük şairi Lale

Devri şairi ……………………dir. Şeyh Galip, Enderunlu Fazıl, Leyla Hanım, Şeref Hanım bu türün gelişmesine katkıda bulunmuşlardır.

Dörtlüklerden oluşan nazım şekline ………………… denir. Bent sayısı ….-….. arasındadır. Bu şiirler ……………………………

…………………………………………. Tercih edilen bir türdür.

Bir gazelin beyitlerinin üzerine, başka

bir şair tarafından, aynı ölçü ve uyakta ikişer dize eklenerek oluşturulan murabbalara ………………. denir.

Divan şiirinde beş mısralık bentlerden

oluşan nazım şekline ……………………………. denir.

Divan edebiyatında bentlerle kullanılan nazım şeklinin adıdır. Vasıta beyiti her bendin sonunda vardır. Eğer vasıta beyiti her bentte değişirse ………………………, değişmezse ………………………. alır.

Bir gazelin her beytinin başına başka bir şair tarafından aynı vezin ve uygun kafiye ile üçer dize eklenmesiyle yapılan nazım şekline ………………………denir.

Bir gazelin her beytinin arasına aynı vezin ve kafiyede mısra eklenerek oluşturulan nazım şekline ………………………………..denir.

10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Dersi 2.Ünite Çalışma Soruları İndir! (Halil İbrahim ARSLANHAN)

10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Dersi 2.Ünite Çalışma Cevapları İndir! (Halil İbrahim ARSLANHAN)