Edebiyat Öğretmeni

10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Konuları

Edebiyat Öğretmeni

1.ÜNİTE: GİRİŞ (2 Hafta – 10 Saat)

Edebiyatın Tarih ve Din ile İlişkisi

• Tarihî gerçekliğin edebî metinlerde yeniden yorumlandığı, tarihin edebiyattan yararlanabileceği üzerinde durulur. Dinî hayatın edebî dönemleri belirleyen etkenlerden biri olduğundan bahsedilir. Edebiyatın dinî hayata, dinî hayatın da edebiyata ve dile etkide bulunduğuna dikkat çekilir.

Türk Edebiyatının Tarihî Dönemleri

• Türk edebiyatının ana dönemleri (İslamiyet’in kabulünden önceki dönem, İslami Dönem, Batı etkisinde gelişen dönem) üzerinde durulur. Bu dönemlere ilişkin bilgilendirme örnek metinler üzerinden yapılır.

Türkçenin Tarihî Gelişimi

• Sözlü edebiyat dönemi ile ilgili kısaca bilgi verilir. Yazılı edebiyat dönemi hakkındaki açıklamalar Türklerin kullandığı alfabeler (Kök Türk, Uygur, Arap, Kiril, Latin alfabesi) çerçevesinde yapılır.

• “Yazının Gelişimi”, “Türk Yazı Sanatı” ve “Alfabeler” gibi konularda bir yazma çalışması yapmaları sağlanır.

• Hat sanatı, yazı tipleri/karakterleri, kâğıt, kitap, kütüphane gibi konular üzerinde hazırlıklı bir konuşma yapmaları; konuşmalarını görsel unsurlarla desteklemeleri sağlanır.

• Metinler üzerinden imla ve noktalama çalışmaları yapılır.

Ayrıca Bkz. Yazım (İmla) Kuralları – Noktalama İşaretleri

2.ÜNİTE: HİKÂYE (5 Hafta – 25 Saat)

Ayrıca Bkz. Hikaye (Öykü)

1. Dede Korkut hikâyelerinden bir örnek (Bkz. Dede Korkut Hikayeleri)
2. İki halk hikâyesi örneği (Bkz. Halk Hikayesi)
3. Bir mesnevi örneği (Bkz. Mesnevi)
4. Tanzimat Dönemi’nden bir hikâye örneği (Bkz. Tanzimat Döneminde Hikaye)
5. Milli Edebiyat Dönemi’nden bir hikâye örneği (Bkz. Milli Edebiyat Döneminde Hikaye)

• Hikâye türünün dünya edebiyatından bir örneğine yer verilir ve bu hikâyenin incelenen metinlerle karşılaştırılması sağlanır.
• Halk hikâyeleri, destan tipi ve aşk temalı olmak üzere iki farklı tarzdan seçilir. Hz. Ali Cenknameleri’ne yer verilir.
• Mesnevi örnekleri Yusuf u Züleyha ve Ashab-ı Kehf gibi eserlerden seçilir.

• Öğrencilere inceledikleri metinlerden hareketle bir hikâye yazdırılır. Hikâye yazma çalışmalarının dışında incelenen metinlerden edinilen düşünce ve izlenimleri konu alan farklı türlerde de yazma çalışmaları yaptırılabilir.
• Öğrencilerin yazdığı metinler çeşitli araç ve yöntemlerle (sınıf panosu, okul panosu, dergi, gazete, sosyal medya vb.) sergilenir.

• Öğrencilerin hikâyeden uyarlanmış bir filmi izlemeleri ve filme konu olan hikâyeyi okumaları sağlanır. Daha sonra film ile hikâye arasındaki farkı değerlendirmeleri istenir (Ömer Seyfettin’in “Pembe İncili Kaftan”, Mustafa Kutlu’nun “Uzun Hikâye” adlı eserleri gibi).

• Metindeki fiilimsileri bulur ve bunların metindeki işlevlerini belirler.
• Metinler üzerinden imla ve noktalama çalışmaları yapılır.

3. ÜNİTE: ŞİİR (6 Hafta – 30 Saat)

• İslamiyet’in kabulünden önceki Türk şiirinden bir koşuk, bir sagu örneği
• Geçiş dönemi (11-12. yüzyıl) Türk edebiyatından kısa metin örnekleri
• Halk edebiyatından bir ilahi ve bir nefes örneği
• Halk edebiyatından üç mâni (düz, kesik ve yedekli mâni) ve bir türkü örneği
• Halk şiirinden bir koşma örneği
• Divan şiirinden iki gazel örneği
• Divan şiirinden bir kaside örneği
• Divan şiirinden bir şarkı örneği
• Halk edebiyatından ilahi örneği Yunus Emre’nin şiirlerinden seçilir.

• Öğrencilerin okuma bölümünde edinilen bilgilerden yararlanarak mâni ve koşma yazmaları sağlanır.
• Öğrencilerin yazdığı şiirler sınıfta değerlendirilir, çeşitli araç ve yöntemlerle (sınıf panosu, okul panosu, dergi, gazete, sosyal medya vb.) sergilenir.

• Öğrencilerin bir grubundan, aile büyüklerinden veya başka kişilerden “mâni” derlemeleri ve bunları konularına göre tasnif ederek sınıfta okumaları istenir.
• Öğrencilerin bir grubundan halk şiiri nazım biçimlerinden (koşma, semai, varsağı, destan, türkü, mâni, ilahi, nefes vb.) oluşan bir şiir dinletisi hazırlamaları ve sunmaları istenir.
• Öğrencilerin bir grubundan divan şiiri nazım biçimlerinden (gazel, kaside, şarkı, rubai, terkibibent vb.) oluşan bir şiir dinletisi hazırlamaları ve sunmaları istenir.
• Öğrencilerin yapılan sunumlardan sonra dinledikleri şiirlerin ahenk unsurları, ses akışları ve hissettirdikleri ile ilgili çıkarımlarda bulunmaları sağlanır.

• Metindeki isim tamlamalarını bulur ve bunların metindeki işlevlerini belirler.
• Metinler üzerinden imla ve noktalama çalışmaları yapılır.

4. ÜNİTE: DESTAN/EFSANE (5 Hafta – 25 Saat)

1. Dünya edebiyatının ilk destanlarından bir örnek
2. Türk halk edebiyatından bir efsane örneği
3. İslamiyet’in kabulünden önceki Türk edebiyatından bir destan örneği
4. İslamiyet’in kabulünden sonraki dönemden bir destan örneği
5. 1923-1980 dönemi Türk edebiyatından bir yapma destan örneği
• Efsane ve destanların, ait oldukları toplumun millî kimliğiyle olan bağı; tarihî, kültürel ve toplumsal açıdan önemi üzerinde durulur. Türk destanları işlenirken millî ve manevi değerler üzerinde durulur.

• Öğrencilerden yakın çevrelerindeki varlıklar, mekânlar, tarihî olaylar, tabiat olayları ve inanışlarla ilgili efsaneleri sözlü kültür kaynaklarından derlemeleri ve bunları yazıya geçirerek sergilemeleri (sınıf panosu, okul panosu, dergi, gazete, sosyal medya vb.) istenir.
• “Bozkurtların Ölümü”, “Gün Olur Asra Bedel” gibi eserlerin destan türünden etkilenilerek yazıldığı bilgisinden hareketle “15 Temmuz Demokrasi Zaferi ve Şehitleri” konusunda, öğrencilerin tercih ettiği türde bir yazı yazdırılır.

• Öğrencilerin derleyip yazdıkları efsaneleri sınıfta sunmaları sağlanır.

• Metindeki sıfat tamlamalarını bulur ve bunların metindeki işlevlerini belirler.
• Metinler üzerinden imla ve noktalama çalışmaları yapılır.

5. ÜNİTE: ROMAN (6 Hafta – 30 Saat)

1. Dünya edebiyatından bir roman örneği
2. Tanzimat Dönemi Türk edebiyatından bir roman örneği
3. Servetifünun Dönemi’nden bir roman örneği
4. Millî Edebiyat Dönemi’nden bir roman örneği
• Dünya edebiyatından alınan metin, roman türünün 19. yüzyıldaki klasik örneklerinden seçilir.

• Öğrencilerden, okudukları bir romanın sonucunu değiştirerek yazmaları, romandaki olay örgüsünü hikâye formunda yazmaları veya romanın bir kesitini diyalog hâlinde yazmaları istenir.

• Öğrencilerin Türk ve dünya edebiyatından sinemaya uyarlanmış bir romanın filmini izlemeleri ve yorumlamaları sağlanır.

• Metindeki cümle çeşitlerini bulur ve bunların metindeki işlevlerini belirler.
• Metinler üzerinden imlâ ve noktalama çalışmaları yapılır.

6.ÜNİTE: TİYATRO (4 Hafta – 20 Saat)

1. Geleneksel Türk tiyatrosundan iki metin örneği (Karagöz, orta oyunu)
2. Modern Türk tiyatrosundan bir metin örneği
• Tiyatro türünün dünya edebiyatından bir örneğine yer verilir ve bu örneğin incelenen metinlerle karşılaştırılması sağlanır.

• Öğrencilerin inceledikleri metinlerden hareketle geleneksel tiyatronun eğlence kültürümüzdeki yeri, Osmanlı toplumunun bir arada yaşama kültürü, isimlerle karakter arasındaki ilişki, yanlış anlamalar ve şive taklitleri, gibi konular üzerinde yazı yazmaları sağlanır.

• Meddah hakkında bilgi verilir. Öğrencilerin izledikleri birer meddah ve stand-up gösterisinden hareketle kısa bir meddah oyunu sunmaları sağlanır. Genel Ağ’dan Karagöz oyunu videoları izlenir.

• Metindeki cümle çeşitlerini bulur ve bunların metindeki işlevlerini belirler.
• Metinler üzerinden imla ve noktalama çalışmaları yapılır.

7.ÜNİTE: ANI (HATIRA) (2 Hafta – 10 Saat)

1. Servetifünun Dönemi Türk edebiyatından bir anı örneği
2. Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatından bir anı örneği
• Anıların hikâye ve roman türüne kaynaklık edebileceği belirtilir. Ömer Seyfettin’in “Kaşağı”, “İlk Namaz”; Orhan Kemal’in “Sağ İç” gibi hikâyeleri ve Peyami Safa’nın “Dokuzuncu Hariciye Koğuşu” romanının anı türünden yararlanılarak yazıldığı üzerinde durulur.

• Öğrencilerden türün özelliklerine uygun birer anı yazmaları istenir.

• Öğrencilerden bir hatıralarını anlatmaları istenir.

• Metindeki cümle çeşitlerini bulur ve bunların metindeki işlevlerini belirler.
• Metinler üzerinden imla ve noktalama çalışmaları yapılır.

8.ÜNİTE: HABER METNİ (2 Hafta – 10 Saat)

1. Güncel gazete ve dergilerden iki haber metni
2. Genel Ağ haberlerinden bir metin
• 5N 1K kuralından ve temel habercilik terimlerinden (sütun, spot, manşet, tekzip, sürmanşet, asparagas, muhabir vb.) bahsedilir.
• Gazete, dergi, Genel Ağ, radyo ve televizyon haberciliğinin farkları vurgulanır.
• Şiddet içerikli haberlerin, reyting aracı olarak kullanılmaması gerektiği üzerinde durulur.
• Haber metinlerinin sanat metinlerine kaynaklık edebileceği belirtilir. Dostoyevski’nin “Suç ve Ceza”, Orhan Kemal’in “Vukuat Var” adlı eserlerinin bir haberden yola çıkılarak yazıldığı üzerinde durulur.

• Öğrencilerden yaşadıkları veya kurguladıkları bir olayı haber metni hâline getirmeleri istenir.

• Haber spikerliğinden bahsedilir.
• Öğrencilerden yazdıkları veya seçtikleri haber metinlerini haberin içeriğini yansıtacak şekilde sunmaları istenir.

• Metindeki cümle çeşitlerini bulur ve bunların metindeki işlevlerini belirler.
• Metinler üzerinden imla ve noktalama çalışmaları yapılır.

9.ÜNİTE: GEZİ YAZISI (2 Hafta – 10 Saat)

1. Divan edebiyatından bir gezi yazısı örneği
2. Cumhuriyet Dönemi’nden iki gezi yazısı örneği
• Divan edebiyatından seçilen gezi yazısı Evliya Çelebi’nin Seyahatnâme’sinden alınır.

• Öğrencilerden gezdikleri bir yer hakkında bir gezi yazısı yazmaları istenir. Yazıyı görsel unsurlarla desteklemeleri önerilir.

• Öğrencilerden yazdıkları gezi yazılarını sınıfta sunmaları istenir.

• Metindeki cümle çeşitlerini bulur ve bunların metindeki işlevlerini belirler.
• Metinler üzerinden imla ve noktalama çalışmaları yapılır.

Exit mobile version