Tasvir-i Efkâr Gazetesi (1862)

Tasvir-i Efkâr; İbrahim Şinasi’nin 28 Haziran 1862’de yayımlamaya başladığı, Osmanlı gazetesidir. 1865’te Şinasi Fransa’ya gittikten sonra gazeteyi Namık Kemal çıkardı. O da Avrupa’ya gidince gazeteyi Recaizade Mahmut Ekrem yayımladı. Mayıs 1910’dan sonra gazete Yeni Tasvir-i Efkâr adıyla Ebüzziya Tevfik tarafından devam ettirildi. Kapatılmalarda adı Tevhid-i Efkâr, Tenvir-i Efkâr, İntihab-ı Efkâr, Tefsir-i Efkâr olarak değiştirildi. Başyazarı bu dönemde Velid Ebüzziya oldu. Ebüzziya 1920’de Malta’ya sürülünce gazete kapandı, 1921’de tekrar çıktı. 1925’te İstiklal Mahkemesi’nce gazete kapatıldı. Ziyad Ebüzziya 1940’ta gazeteyi tekrar yayımladı. 1945’te Tasvir adıyla çıkan gazete, Cihad Baban yönetiminde 1949’a kadar devam etti. 1862’de yayın hayatına başlayan gazete defalarca kapatıldı, mahkûm edildi. İktidarlara karşı eleştirel tutumuyla basın tarihinde yer aldı.

Tercüman-ı Ahval’in açtığı yolda çok emek ve titizlikle yayın hayatına giren, daha ileri bir adım atan Tasvir-i Efkâr olmuştur. Şinasi’nin kalemiyle özgürlük düşüncesini yayması bakımından bu gazetenin Türk basın tarihinde çok önemli bir yeri vardır. O dönemin en özlü ve kültürlü yazıları onun kaleminden çıkmıştır.

İlk sayıdaki giriş bölümünde gazetenin amacının haber ulaştırmak, halkın kendi yararlarını düşünmeyi, kendi sorunları üzerinde durmayı öğretmek olduğu belirtilmiştir. Padişahın tahta çıkış ve doğum günlerinde övgüler yazmayı reddeden Şinasi, parlamenter sistemi savunmuş, bu konuyla ilgili olarak Avrupa basınından çeviriler yayımlamıştır.

Şinasi’ye göre gazete bilimin ve eğitimin gelişmesi sorunlarını ele alacak ve halkın anlayacağı dille yayınlanacaktır. Bu amaçla yayın ve eğitimle ilgili haberlere önem vermiş, hatta bunlarla ilgili ilanları parasız basmıştır. Tasvir-i Efkâr haftada iki gün çıkıyordu.

Gazete iç ve dış haberler için ayrı ayrı sütunlar ayırmış ve bunlar ”Havadis-i Dâhiliye” ve ”Havadis-i Hariciye” diye süslü başlıklarla verilmiştir. Şinasi, kamuoyu, düşünce özgürlüğü gibi konularda uyarıcı başyazılar yazıyordu.

Gazeteyi üç yıla yakın bir süre Şinasi çıkardı. O sıralarda bir arkadaşının tutuklanmasından tedirgin olan Şinasi, 1865 ilkbaharında Paris’e kaçtı.

Şinasi’nin ayrılışından sonra gazetenin başına Namık Kemal geçti. Şinasi’nin etkisi altında kalan Namık Kemal, daha 25 yaşında iken başyazı yazmaya başladı. Yazılarında özgürlük konularına değiniyor ve aydın çevrelerde geniş yankılar uyandırıyordu. 1867’de çıkan ”Şark Meşalesi ” başlıklı bir yazı dizisi üzerine Namık Kemal’in gazeteciliği yasaklandı. Bunun üzerine Namık Kemal de Avrupa’ya kaçtı ve gazetenin yönetimi Recaizade Mahmut Ekrem’e kaldı. Tasvir-i Efkâr, 835 sayı yayımlanmıştır. Tasviri Efkâr’ın eğitim ve edebiyat alanlarında yepyeni bir yaklaşım oluşturduğu da kabul edilir.