Mani

Anonim Halk şiirinin en küçük ve en sevilen nazım biçimidir.

Manilerin özellikleri şunlardır:

  • Yedi heceli dört dizeden oluşur.
  • Uyak düzeni aaxa şeklindedir.
  • Birinci ve üçüncü dizeleri serbest, ikinci ve dördüncü dizeleri uyaklı maniler de vardır (xaxa).
  • Manilerin ilk iki dizesi uyağı doldurmak ya da temel düşünceye bir giriş yapmak için söylenir. Bunlara doldurma dizeler denir.
  • Temel duygu ve düşünce son iki dizede ortaya çıkar.
  • Üçüncü mısraın serbest oluşu söyleme kolaylığı sağlar.
  • Başlıca konusu aşk olmakla birlikte her türlü konuda da söylenmiştir.
  • Maniler, Divan Edebiyatı‘ndaki “tuyuğ“un karşılığıdır.

Mani Örnekleri

Uzaktır seçilmiyor

Gönüldür geçilmiyor

Gönül bir top ibrişim

Dolaşmış açılmıyor

 

Yemenimin uçları

Çıkamam yokuşları

Selam edin yârime

Yedi dağın kuşları

Maniler şekillerine göre 4’e ayrılırlar.

1. Düz (tam) mani: 7’li hece ölçüsüyle söylenir. Dört mısradan oluşur. aaxa şeklinde kafiyelenir. Maninin en yaygın şeklidir. Bu tarz manilere tam mani de denir.

Düz (tam) mani örneği:

Şu dağlar olmasaydı

Çiçeği solmasaydı

Ölüm Allah’ın emri

Ayrılık olmasaydı

2. Kesik (cinaslı) mani: İlk dizesi cinaslı bir sözden oluşur. Bu ilk mısra hece sayısı bakımından diğerlerinden eksiktir. Kesik manilere, cinaslı mani, hoyrat da denir.

Kesik (cinaslı) mani örneği:

Böyle bağlar

Yâr başın böyle bağlar

Gül açmaz bülbül ötmez

Yıkılsın böyle bağlar

 

Niçin kondun a bülbül

Bağımdaki asmaya

Ben yârimden ayrılmam

Götürseler asmaya

3. Yedekli (artık) mani: Düz maninin sonuna anlamı tamamlamak ya da pekiştirmek için iki dize daha eklemek suretiyle elde edilen manidir. Bu tarz manilere artık mani de denir.

Yedekli (artık) mani örneği:

Ağlarım çağlar gibi

Derdim var dağlar gibi

Ciğerden yaralıyım

Gülerim sağlar gibi

Her gelen bir gül ister

Sahipsiz bağlar gibi

4. Ayaklı Mani: Kesik manilerin birinci dizesinin doldurularak söylenen şeklidir. Bunlara doldurmalı kesik mani de denir.

Ayaklı mani örneği:

Ah o beni o beni

Kakül örtmüş o beni

Ben yarimi unutmam

Unutsa da o beni

Deyiş: İki kişinin karşılıklı söylediği manilerdir. Soru yanıt şeklinde düzenlenir. Bir başka kişinin ağzındanmış gibi aktarıldığı şekilleri de vardır.

Maniler, halk arasında yaygın olarak kullanılan, genellikle karşılıklı söylenen bir nazım türüdür. Aşağıda gelin-kaynana arasında karşılıklı söylenen maniler yer almaktadır.

Deyiş Örneği:

Rafta hedik kaynana

Dişi gedik kaynana

Oğlun çerez getirdi

Sensiz yedik kaynana

 

Tereye petek koydum

İçine ipek koydum

Gelinimin adını

Zincirli köpek koydum

Maniler konularına göre on bölümde toplanır:

  • Niyet manileri
  • Atışma manileri
  • Tarlada ve işte çalışırken gelip geçenlere söylenen maniler
  • Bekçi ve davulcu manileri
  • Satıcıların söyledikleri maniler
  • Semai kahvelerinde söylenen cinaslı maniler
  • Âşık hikâyecilerin söyledikleri maniler
  • Mektup manileri
  • Düğünlerde söylenen maniler
  • Mani kıtalarından oluşmuş, mani özelliğini yitirmemiş “basit makamlı” veya konuşma üslubundaki maniler.

205 Yorum Var: “Mani

  1. Halk kültürü diye bir ders sardılar başımıza haftada bir ders ama her hafta araştırma ödevi veriyorlar. İlk haftadan itibaren :( bu arada çok güzel bir yazı olmuş Allah razı olsun :P

  2. İyi bir yazı olmuş ellerinize sağlık, bu yorumu okuyan ilk 10 kişi bu gece rüyasında en sevdiği kişiyi görsün inşallah.

  3. Çok sağolun çok iyiymiş sadece mani lazımdı, onları yazmam gerekiyordu 4 tane 1 tane de ben yazacağım çok güzel sağolun yardımınız için.

  4. Elinize sağlık. Ödevime yardım etiğiniz için çok mutluyum :D (keşke daha çok örnek verseydiniz çünkü bana 5-10 mani örneği lazım ama genede elinize sağlık) :)

    1. Mani tipi kafiye dediğimiz uyak çeşididir.

  5. Gerçekten aradığım her şey burada, bu siteyi kim açmışsa Allah razı olsun. Çok ama çok teşekkür ederim.

    1. Mani tipi uyak dediğimiz kafiye çeşididir.

  6. Kaynana:
    Kartal sinek avlamaz
    Köpek kuşa havlamaz
    Akıllı olan gelin
    Kaynanaya hırlamaz.

    Gelin:
    Ey varvara varvara
    Ayva doldur şalvara
    Azmış dişlek kaynana
    Tırmalıyor düz duvara

    Kaynana:
    Ben yaylada kışlarım
    Türlü nakış işlerim
    Pis gelini görünce
    Dayanamam dişlerim.

    Gelin:
    Allar giyer allanır
    Görsem midem bulanır
    Kaynanam hamamdan çıkmış
    Ayva göbek sallanır.

    Kaynana:
    Yaşa gelin yaşa
    Kına yakmış başa
    Arkamdan konuşursan
    Dilin karnına kaça.

    Gelin:
    Sabun koydum leğene
    Bak başıma gelene
    Ben kadar taş düşe
    Kaynana senin tepene

    Gelin:
    Kaynanamın kelini
    Gelin verir yemini
    Dırdır etme kaynana
    Akrep soksun dilini

    Gelin-kaynana manileri kopacaksınız.

  7. Çok güzeller. Açıklayıcı ve güzel bir sayfa olmuş. Ellerinize sağlık…
    Gelinin güzeli
    Kardeşin özeli
    Dünyanın güneşi
    Harikadırlar…

  8. Paylaşım dört dörtlük yorumlar da çok yaratıcı olmuş, duygulananından dua edenine kadar herkes burada toplanmış.

  9. Rafta hedik kaynana
    Dişi gedik kaynana
    Oğlun çerez getirdi
    Sensiz yedik kaynana
    Bu mani daha da güzelmiş kaynanalara gelsin.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir