XIV. asrın en çok eser veren, klâsik edebiyatın kurulmasında büyük rolü olan şairi Ahmedî’dir. Asıl adı Taceddin İbrahim olan sanatçının yaşamıyla ilgili bilgiler yeterli değildir. Doğum tarihi tam bilinmeyen sanatçı, 1412-13 tarihinde Amasya’da ölmüştür. Germiyan Beyliği sahasında yetişen sanatçı, Kütahya’da eğitim görmüş, Kahirde İslami ilimler, tıp ve matematik alanlarında kendini yetiştirmiş bir bilim adamıdır. Mısır dönüşünde önce Aydınoğulları’na, sonra da Osmanoğulları’na bağlanmıştır.
Edebî Kişiliği
- Kaside ve gazellerinin yanında birçok konuda eser vermiş, özellikle mesnevilerinde bilimsel ve kültürel konuları işlemiştir.
- Türk edebiyatında bu yüzyılda en çok eser veren sanatçıdır.
- Türkçeyi iyi kullanan, nazım tekniğine hâkim kudretli bir sanatkârdır.
- Ahmedî’nin 8000 beyti aşan büyük bir Divan’ı, 8250 beyitlik İskender-nâme’si, 5000 beyit tutan Cemşîd ü Hurşid’i eserlerinin en önemlileridir.
- Ahmedî, divanındaki kaside ve gazellerinde İran şiir mektebinin sanatlarını gösterdiği gibi, Türk ruhunun inceliklerini ve Türkçe’nin ifade gücünü de aksettirmiştir.
- “İskendernâme” adlı mesnevisi ile tanınmıştır.
Eserleri:
Divan, İskendernâme, Cemşîd ü Hurşîd, Tervihü’l-Ervah, Mirkâtü’l-Edeb
İskendernâme
Eser, I. Bayezid’in oğlu Emir Süleyman’a sunulmuş 8000 beyitlik bir mesnevidir. Eserin sonunda 334 beyitlik “Dâstân-ı Tevârîh-i Mülûk-i Âl-i Osman” adıyla Osmanlı tarihi vardır. Bu bölüm, günümüze kadar gelen Türkçe yazılmış ilk Osmanlı tarihi olma özelliğini taşır.
Büyük İskender’in hayatı, aşkları ve fetihlerini, gayesini anlatan ve konusunu Genceli Nizâmî’nin kitabından alan fâilâtün fâilâtün fâilün vezniyle yazılmış mesnevi şeklinde bir eserdir. Başka kaynaklardan da faydalanan ve konuyu kendi buluşlarıyla, sanatıyla süsleyip genişleten Ahmedî, orijinal sayılabilecek bir eser ortaya koyduğu gibi, onu çeşitli bilgilerle zenginleştirerek bir ilimler ansiklopedisi hâline getirmiştir.
Cemşîd ü Hurşîd
Ahmedi’nin Emir Süleyman’ın isteği üzerine kaleme aldığı mesnevisidir. Mesnevinin konusu, Çin hükümdarının oğlu Cemşîd ile Rum kayserinin kızı Hurşîd arasında geçen aşk hikâyesidir. 1403 yılında mefâîlün mefâîlün faûlün vezniyle yazılmış bir mesnevidir.
Tenrihü’l-Ervah
Tıp konusunda yazılmış bir mesnevidir. Emîr Süleyman adına 1403-1410 yılları arasında kaleme alınmış, daha sonra bazı ilavelerle birlikte I. Mehmed’e sunulmuştur.
Esrar-name Çevirisi
İranlı şair Ferideddin Attar’dan yapılmış olan bu çeviri mesneviden önceki kaynaklar söz etmemektedir.
Mirkatü’l-Edeb
Aydınoğullarından, Hamza Bey’in ismine yazılmış olan eser Arapça-Farsça manzum sözlüktür.