16. yüzyılın büyük şairlerinden olan sanatçı, Terkib-i Bend’i ile ünlüdür. Asıl adı Osman olan sanatçı, Bağdat’ta doğmuş, yine orada yaşayıp vefat etmiştir. Babası Osmanlı ordusunda bir asker olan şairin kendisi de sipahidir. Dönemin ünlü isimleriyle arkadaşlık kurmuş, çeşitli savaşlara katılmıştır. Eleştirel tarzı ve yalın üslubu ile ünlenmiş ve eserlerinde toplumsal sorunları ön plana çıkarmıştır. 1605 yılında Şam’da öldüğü sanılmaktadır.
Edebî Kişiliği
- Şiirlerinde tasavvufun izleri görülmektedir. Ancak o, tasavvufu bir fikir ve bilgi olarak değil, bir heyecan ve duygu olarak ele almıştır.
- Sade bir dille, sanat endişesinden uzak bir söyleyişle şiirler yazmıştır.
- Şiirleri nazım tekniği bakımından zayıftır.
- Bağdatlı Ruhi’nin en çok etkilendiği şair Fuzuli’dir, Fuzuli’nin oğlu Fazlı ile de arkadaşlık kurmuştur.
- Aşk, kahramanlık gibi konular üzerine yazmaktansa yaşadığı bölgelerin idari sistemlerinin meseleleri, toplumun sorunlu ve eksik noktaları, yanlış din anlayışı gibi konularda, eleştirel bir üslupla şiirler yazmıştır.
Eseri:
Divan
Terkib-i Bent
Bağdatlı Ruhi’nin en ünlü eseri Terkib-i Bend isimli 17 bendlik manzumesidir. Bu eser, asırlarca beğenilerek okunmuş, Tanzimat döneminde Ziya Paşa ve Muallim Naci bu esere nazire yazmıştır. Şair bu şiirde, devrinin kusurlu ve eksik yanlarını, din ve ahlak sahasındaki ikiyüzlülüğü, kötülükleri işlemiştir. Bu eseriyle o, sosyal eleştirinin ilk şairi olarak adlandırılabilir.