Basit ve Birleşik Zamanlı Fiiller Konu Anlatımı Basit Çekimli Eylem Sadece bir kip eki alan eylemdir. İstanbul’a daha dün geldik. En kısa zamanda buraya gelmelisin. Bu cümlelerde “geldik” eylemi “-di’li geçmiş zaman kipi’yle çekimlenerek (gel – di – k), “gelmelisin” eylemi “gereklilik kipi”yle çekimlenerek (gel – meli – sin) birer kip eki almıştır. Dolayısıyla bu eylemler, basit çekimlidir. Aşağıdaki cümlelerde haber ve dilek kipleriyle çekimlenen eylemler, sadece birer kip eki aldığı için basit çekimlidir. Hemen oturup dedeme mektup yazdım. (yaz – dı – m) -di’li geçmiş zaman Sipariş ettiğim kitap dün gelmiş. (gel – miş) -miş’li geçmiş zaman Bu sorunun cevabını biliyorum. (bil – i – yor – um) şimdiki zaman Yeni şirket binasını yakında göreceksin. (gör – ecek – sin) gelecek zaman İnsanlar her sabah bu parkta koşarlar. (koş – ar – lar) geniş zaman İşinizi çok çabuk yapmalısınız. (yap – malı – siniz) gereklilik kipi Bu haberi birlikte okuyalım. (oku – y – a – lım) istek kipi Hastanın durumunu bir de ona sorsanız. (sor – sa – nız) dilek-koşul kipi Hemen yerinize oturun. (otur – un) emir kipi Bileşik Çekimli (Zamanlı) Eylem Birden fazla kip eki alan eylemdir. Senin anlattıklarını ben zaten biliyordum. Bu cümlede “bilmek” eylemi önce “şimdiki zaman kipi eki”ni ardından “-di’li geçmiş zaman kipi eki”ni alarak (bil – i – yor – du – m) iki kip ekine sahip olmuştur. Dolayısıyla bu eylem, bileşik çekimlidir. Ona sürpriz yapacağımızı biliyormuş. Bu konuda bir şey biliyorsan söyle. Bu cümlelerin birincisinde “bilmek” eylemi “şimdiki zaman kipi”nin yanında “-miş’li geçmiş zaman kipi”ni de alarak (bil – i – yor – muş); ikincisinde de “şimdiki zaman kipi”nin yanında “şart kipi”ni alarak (bil – i – yor – sa – n) bileşik çekimli eylem olmuştur. Not: Bileşik çekimli eylemde, ikinci kip “idi, imiş, ise” biçiminde okunarak da bulunabilir. Senin anlattıklarını ben zaten biliyor idim. Ona sürpriz yapacağımızı biliyor imiş. Bu konuda bir şey biliyor isen söyle. Daha önceki örneklerde “biliyordum, biliyormuş, biliyorsan” biçiminde yazılan eylemler, bu cümlelerde “biliyor idim, biliyor imiş, biliyor isen” biçiminde yazılmıştır. Böylece -cümlelerin tamamını okumak şartıyla- bileşik eylemler yanlışsız olarak bulunabilir. Verilen örneklerde görüldüğü gibi, bileşik çekimli eylemlerde ikinci kip “-di’li geçmiş zaman kipi, -miş’li geçmiş zaman kipi ve şart kipi” olmak üzere üç şekilde karşımıza çıkar. Buna göre, bileşik çekimli eylemler üçe ayrılır: 1. Hikâye Bileşik Çekimli Eylem Basit çekimli eylemlere ikinci kip eki olarak “di’li geçmiş za-man kipi” eki getirilerek yapılır. Her gün kitap okuyordu. (okuyor idi) Bu cümlede, “oku-” eylemi, “şimdiki zaman kipi” ekini aldıktan sonra ikinci kip olarak “-di’li geçmiş zaman kipi”ni aldığı için, bileşik çekimlidir ve “şimdiki zamanın hikâyesi” olarak adlandırılır. Aşağıda, bir eylemin farklı kiplerle hikâye bileşik çekimi verilmiştir. okurdu (okur idi / geniş zamanın hikâyesi) okuyacaktı (okuyacak idi / gelecek zamanın hikâyesi) okuduydu (okudu idi / – dili geçmiş zamanın hikâyesi) okumuştu (okumuş idi / miş’li geçmiş zamanın hikâyesi) okuyaydı (okuya idi / istek kipinin hikâyesi) okusaydı (okusa idi / şart kipinin hikâyesi) okumalıydı (okumalı idi / gereklilik kipinin hikâyesi) 2. Rivayet Bileşik Çekimli Eylem Basit çekimli eylemlere ikinci kip eki olarak “-miş’li geçmiş zaman kipi” eki getirilerek yapılır. Onu her sabah, parkta otururken görürmüş. (görür imiş) Bu cümlede, “gör-” eylemi, “geniş zaman kipi”yle çekimlendikten sonra ikinci kip olarak “-miş’li geçmiş zaman kipi”ni aldığı için bileşik çekimlidir ve “geniş zamanın rivayeti” olarak adlandırılır. Aşağıda, bir eylemin farklı kiplerle rivayet bileşik çekimi verilmiştir. görüyormuş (görüyor imiş / şimdiki zamanın rivayeti) görecekmiş (görecek imiş / gelecek zamanın rivayeti) görmüşmüş (görmüş imiş / -miş’li geçmiş zamanın rivayeti) göreymiş (göre imiş / istek kipinin rivayeti) görseymiş (görse imiş / şart kipinin rivayeti) görmeliymiş (görmeli imiş / gereklilik kipinin rivayeti) 3. Şart Bileşik Çekimli Eylem Basit çekimli eylemlere ikinci kip eki olarak “dilek – koşul kipi” eki getirilerek yapılır. Öğretmenini dinlersen başarılı olursun. (dinler isen) Bu cümlede, “dinle-” eylemi, “geniş zaman kipi”yle çekimlendikten sonra ikinci kip olarak “şart kipi”ni aldığı için bileşik çekimlidir ve “geniş zamanın şartı” olarak adlandırılır. Aşağıda, bir eylemin farklı kiplerle şart bileşik çekimi verilmiştir. dinliyorsa (dinliyor ise / şimdiki zamanın şartı) dinleyecekse (dinleyecek ise / gelecek zamanın şartı) dinlediyse (dinledi ise / -di’li geçmiş zamanın şartı) dinlemişse (dinlemiş ise / -miş’li geçmiş zamanın şartı) dinlerse (dinler ise / geniş zamanın şartı) dinlemeliyse (dinlemeli ise / gereklilik kipinin şartı) Ayrıca Bkz. Fiilde Kip-Yapı-Zaman Konu Testleri
Yaz-mış-sın kelimesinde yaz fiili yazmak fiilinden geldiği için isim kökü mü yok fiil kökü mü? Lütfen yardım edin. Acil.Yanıtla
Neden basit yahud birleşik ki? Musemması üç zamanda birine delalet eden her ne var ise tek bir çatı altında işlenmesi lüzum görmez mi?Yanıtla
İşime çok yaradı. Bunu hazırlayanın elleri dert görmesin. Artık arkadaşlarıma da bu sayfayı önereceğim. Bu arada sınavı olanların da Allah yardımcıları olsun inşallah sınavınızdan 100 alırsınız.Yanıtla
Performans ödevim için çok işe yaradı. Allah razı olsun sizden valla. Allah sınavı olanlara zihin açıklığı versin. :)Yanıtla
Çok teşekkür ederim gerçekten işime yaradı, dün sınavım vardı 100 almışım. İnşallah bu sene takdir alırım, eğer benden yardım isterseniz arkadaşlar size ders konusunda yardım edebilirim, inşallah derslerinizde başarılı olursunuz.Yanıtla
Teşekkür ederim çok güzel ama bir sorum olacak: “okuyordu” kelimesini yukarıdakiler gibi kiplerine ayırır mısınız?Yanıtla
Emir kipinin birleşik zaman çekimi yok. Bunun gibi birleşik zaman çekimi olmayan kipler hangileri ve hangi birleşik zamanda çekiliyor?Yanıtla
Çok güzel bir site yayınlamışsınız, sayenizde sözlü notum 100 düştü teşekkürler. Bir dahaki bilginize de inşallah ulaşırım :)Yanıtla
Yarın üniversite sınavına gireceğim, hoca o kadar anlattı anlamadım buradan 10 dakikada anladım. Sağ olun var olun :)Yanıtla
Merhaba ben Özgür bu sitenin sıkı bir takipçisiyim. Nedenini soracak olursanız bu sitede Türkçe ile ilgili bütün konular mevcut sizlere çok teşekkür ediyorum lütfen böyle devam edin…Yanıtla
Sayenizde sınavdan 100 aldım, sadece bu konuyu iki kere yazdım başka çalışmadım. Sınavdan iyi not almanın almanın sırrı az ders çalışmak, bir kere okusan bile olur hatta sadece derste hocayı dinle yeter.Yanıtla
Çok teşekkürler bunu hazırlayana, elleri dert görmesin Allah razı olsun. 20 tane cümle içinde kullandım sağ olun.Yanıtla
Bu sitenin konu anlatımları ve pdfleri çok güzel. MEB müfredatına göre hazırlanmış olmalı. Çok teşekkür ederim.Yanıtla
“Taşınsak mı” kelimesi birleşik zamanlı fiil mi? Yarın sınavım var cevap yazarsanız sevinirim.Yanıtla
Harika, herkes gibi sınavdan 100 alırım eğer bilmediğim konular internette olmasa ne yapacağız değil mi!Yanıtla
“Pamuklu elbisesini giyer, ikindiyi geçirmek için şehre inerdi.” Bu cümlede kaç tane birleşik zamanlı fiil vardır?Yanıtla