Basit Çekimli Eylem
Sadece bir kip eki alan eylemdir.
İstanbul’a daha dün geldik. En kısa zamanda buraya gelmelisin.Bu cümlelerde “geldik” eylemi “-di’li geçmiş zaman kipi’yle çekimlenerek (gel – di – k), “gelmelisin” eylemi “gereklilik kipi”yle çekimlenerek (gel – meli – sin) birer kip eki almıştır. Dolayısıyla bu eylemler, basit çekimlidir.
Aşağıdaki cümlelerde haber ve dilek kipleriyle çekimlenen eylemler, sadece birer kip eki aldığı için basit çekimlidir.
Hemen oturup dedeme mektup yazdım. (yaz – dı – m) -di’li geçmiş zaman Sipariş ettiğim kitap dün gelmiş. (gel – miş) -miş’li geçmiş zaman Bu sorunun cevabını biliyorum. (bil – i – yor – um) şimdiki zaman Yeni şirket binasını yakında göreceksin. (gör – ecek – sin) gelecek zaman İnsanlar her sabah bu parkta koşarlar. (koş – ar – lar) geniş zaman İşinizi çok çabuk yapmalısınız. (yap – malı – siniz) gereklilik kipi Bu haberi birlikte okuyalım. (oku – y – a – lım) istek kipi Hastanın durumunu bir de ona sorsanız. (sor – sa – nız) dilek-koşul kipi Hemen yerinize oturun. (otur – un) emir kipiBileşik Çekimli (Zamanlı) Eylem
Birden fazla kip eki alan eylemdir.
Senin anlattıklarını ben zaten biliyordum.
Bu cümlede “bilmek” eylemi önce “şimdiki zaman kipi eki”ni ardından “-di’li geçmiş zaman kipi eki”ni alarak (bil – i – yor – du – m) iki kip ekine sahip olmuştur. Dolayısıyla bu eylem, bileşik çekimlidir.
Ona sürpriz yapacağımızı biliyormuş. Bu konuda bir şey biliyorsan söyle.Bu cümlelerin birincisinde “bilmek” eylemi “şimdiki zaman kipi”nin yanında “-miş’li geçmiş zaman kipi”ni de alarak (bil – i – yor – muş); ikincisinde de “şimdiki zaman kipi”nin yanında “şart kipi”ni alarak (bil – i – yor – sa – n) bileşik çekimli eylem olmuştur.
Not: Bileşik çekimli eylemde, ikinci kip “idi, imiş, ise” biçiminde okunarak da bulunabilir.
Senin anlattıklarını ben zaten biliyor idim. Ona sürpriz yapacağımızı biliyor imiş. Bu konuda bir şey biliyor isen söyle.Daha önceki örneklerde “biliyordum, biliyormuş, biliyorsan” biçiminde yazılan eylemler, bu cümlelerde “biliyor idim, biliyor imiş, biliyor isen” biçiminde yazılmıştır. Böylece -cümlelerin tamamını okumak şartıyla- bileşik eylemler yanlışsız olarak bulunabilir.
Verilen örneklerde görüldüğü gibi, bileşik çekimli eylemlerde ikinci kip “-di’li geçmiş zaman kipi, -miş’li geçmiş zaman kipi ve şart kipi” olmak üzere üç şekilde karşımıza çıkar. Buna göre, bileşik çekimli eylemler üçe ayrılır:
1. Hikâye Bileşik Çekimli Eylem
Basit çekimli eylemlere ikinci kip eki olarak “di’li geçmiş za-man kipi” eki getirilerek yapılır.
Her gün kitap okuyordu. (okuyor idi)
Bu cümlede, “oku-” eylemi, “şimdiki zaman kipi” ekini aldıktan sonra ikinci kip olarak “-di’li geçmiş zaman kipi”ni aldığı için, bileşik çekimlidir ve “şimdiki zamanın hikâyesi” olarak adlandırılır.
Aşağıda, bir eylemin farklı kiplerle hikâye bileşik çekimi verilmiştir.
okurdu (okur idi / geniş zamanın hikâyesi) okuyacaktı (okuyacak idi / gelecek zamanın hikâyesi) okuduydu (okudu idi / – dili geçmiş zamanın hikâyesi) okumuştu (okumuş idi / miş’li geçmiş zamanın hikâyesi) okuyaydı (okuya idi / istek kipinin hikâyesi) okusaydı (okusa idi / şart kipinin hikâyesi) okumalıydı (okumalı idi / gereklilik kipinin hikâyesi)2. Rivayet Bileşik Çekimli Eylem
Basit çekimli eylemlere ikinci kip eki olarak “-miş’li geçmiş zaman kipi” eki getirilerek yapılır.
Onu her sabah, parkta otururken görürmüş. (görür imiş)
Bu cümlede, “gör-” eylemi, “geniş zaman kipi”yle çekimlendikten sonra ikinci kip olarak “-miş’li geçmiş zaman kipi”ni aldığı için bileşik çekimlidir ve “geniş zamanın rivayeti” olarak adlandırılır.
Aşağıda, bir eylemin farklı kiplerle rivayet bileşik çekimi verilmiştir.
görüyormuş (görüyor imiş / şimdiki zamanın rivayeti) görecekmiş (görecek imiş / gelecek zamanın rivayeti) görmüşmüş (görmüş imiş / -miş’li geçmiş zamanın rivayeti) göreymiş (göre imiş / istek kipinin rivayeti) görseymiş (görse imiş / şart kipinin rivayeti) görmeliymiş (görmeli imiş / gereklilik kipinin rivayeti)3. Şart Bileşik Çekimli Eylem
Basit çekimli eylemlere ikinci kip eki olarak “dilek – koşul kipi” eki getirilerek yapılır.
Öğretmenini dinlersen başarılı olursun. (dinler isen)
Bu cümlede, “dinle-” eylemi, “geniş zaman kipi”yle çekimlendikten sonra ikinci kip olarak “şart kipi”ni aldığı için bileşik çekimlidir ve “geniş zamanın şartı” olarak adlandırılır.
Aşağıda, bir eylemin farklı kiplerle şart bileşik çekimi verilmiştir.
dinliyorsa (dinliyor ise / şimdiki zamanın şartı) dinleyecekse (dinleyecek ise / gelecek zamanın şartı) dinlediyse (dinledi ise / -di’li geçmiş zamanın şartı) dinlemişse (dinlemiş ise / -miş’li geçmiş zamanın şartı) dinlerse (dinler ise / geniş zamanın şartı) dinlemeliyse (dinlemeli ise / gereklilik kipinin şartı)Ayrıca Bkz. Fiilde Kip-Yapı-Zaman Konu Testleri
Birleşik zamanlı eylemin geniş zamanı neden yok? Yayınlarsanız sevinirim. :)
Teşekkür ederim.
Bana da biri açıklasın lütfen, “görmüştür” birleşik zamanlı mı yoksa basit zamanlı mı?
Dinlerse, dinlerdi, dinlermiş…
Katılıyorum.
Çok teşekkür ederim.
Katılıyorum.
Sen sorasın diye ;)
Teşekkürler sınavdan 85 aldım sizin sayenizde :)
Çok teşekkürler çok işime yaradı. Yarın sınavım var. İnşallah iyi alırım :D
Çok sağolun inşallah işime yarar yarın sınavım var.
Çok teşekkürler. Bu bilgiler çok işime yaradı.
Teşekkür ederim.
Eyvallah beyler güzel olmuş hem de işime yaradı.
Çok teşekkür ederim.
Eyvallah nedir?
Çok teşekkür ederim çok işime yaradı yarın sınavım var.
Aynen.
Çok iyi güzel olmuş.
Çok güzelmiş :D
Aynen.
İyiymiş.
Teşekkürler.
İyiymiş.
Çok iyi açıklanmış.
Güzelmiş taşekkürler. :D
Çok teşekkürler.
Güzel teşekkürler.
Teşekkürler.
Abi çok iyi ya!
Saolun.
İyi anlatmadı.
Teşekkürler.
Bu kipler cümleli değil aradığımı bulamadım.
Çok güzel.
Çok kötü, anlamadım.
Yaz-mış-sın kelimesinde yaz fiili yazmak fiilinden geldiği için isim kökü mü yok fiil kökü mü? Lütfen yardım edin. Acil.
Tabi ki fiil köküdür.
Tabi ki filldir çünkü mastar ekleri uyuyor.
Hayır fiil köklü.
Evet.
İsim kökü yok.
Allah herkese zihin açıklığı versin.
Süper olmuş.
Sağolun yarın sınavım vardı.
Çok güzel.
İyi anladım bu konuyu.
Çok güzel yarın sınavım var.
Bence iyi :D
Neden basit yahud birleşik ki? Musemması üç zamanda birine delalet eden her ne var ise tek bir çatı altında işlenmesi lüzum görmez mi?
Arkadaşım senin bu konuşman ne? Kaçıncı yüzyıldan kaldın?
Çok güzel olmuş.
Çok güzel olmuş.
Çok güzel bir sayfa teşekkürler çok yardımcı oldu :)
Teşekkür ederim ödevime yardımcı oldunuz.
Süper bir şey!
Çok güzel olmuş ödevimdi 100 aldım.
Çok iyi :D
Fena olmuş.
Ben bile daha iyi açıklardım.
Git açıkla o zaman!
Burası çok iyi.
Süper olmuş :D teşekkürler :D
Teşekkürler
Çok güzel olmuş, elinize sağlık teşekkürler :D
Çok iyi.
Konuyu anlamamıştım çok teşekkürler sizin sayenizde anladım.
Çok sağolun performans ödevime çok yardımcı oldunuz.
Tekrar teşekkürler iyi çalışmalar ;-)
İşime çok yaradı. Bunu hazırlayanın elleri dert görmesin. Artık arkadaşlarıma da bu sayfayı önereceğim. Bu arada sınavı olanların da Allah yardımcıları olsun inşallah sınavınızdan 100 alırsınız.
Çok teşekkür ederim.
İyi olmuş.
Çok teşekkür ederim işime yaradı, yarın sınavım var.
Çok sağolun işime yaradı :)
Demek ki anlıyormuşum, çok güzel çok teşekkür ederim.
Allah razı olsun çok işime yaradı sağ olun.
Performans ödevim için çok işe yaradı. Allah razı olsun sizden valla. Allah sınavı olanlara zihin açıklığı versin. :)
Harika bir anlatım.
Çok sağolun.
Çok iyi çok güzel, hep bu siteye gireceğim.
Çok teşekkür ederim gerçekten işime yaradı, dün sınavım vardı 100 almışım. İnşallah bu sene takdir alırım, eğer benden yardım isterseniz arkadaşlar size ders konusunda yardım edebilirim, inşallah derslerinizde başarılı olursunuz.
Çok güzel olmuş. Bu şekilde devam edin başarılar… :)
Türkçeden kopya verdiniz sağ olun.
İyiymiş işime yaradı :D sağ olun teşekkürler.
Geliyordu kelimesi birleşik zamanlı oluyor değil mi hocam?
Evet birleşik zamanlıdır.
Çok iyi bir anlatım.
Çok uzun.
Bunları biliyordum ama bir tekrar oldu :)
Yarın sınavım var, çok işime yaradı teşekkür ederim.
Çok teşekkürler.
Yarın sınavım vardı, bu bilgiler doğru ama mesela “yazmıştı” kelimesinde nasıl oluyor?
yaz-mış-i-di: birleşik zamanlı bir fiildir.
Anlayamıyorum Türkçeyi.
Çok teşekkürler.
Çok sağolun çok işimize yarayacak, Allah razı olsun.
Çok güzel.
Çok iyi, ödevimi yaptım sağ olun teşekkürler :)
Çok teşekkürler.
Teşekkürler.
Anlayamıyorum.
Çok teşekkürler, dil anlatıma gıcığım vardı sayenizde geçti.
Bilebilirlerdi nasıl ayrılır?
bil-ebil-ir-ler-i-di
Süper bir site çok güzel olmuş, sınavımda bana yardımcı olacak.
İşe yaradı.
Güzel olmuş.
Teşekkürler.
Çok güzel ama türemiş fiiller yok.
Teşekkürler.
Çok güzel olmuş.
Teşekkür ederim.
Çok teşekkürler, yarın sınavım var inşallah işime yarar :)
Çok sağolun işime yaradı.
Çalışmazsın birleşik zamanlı mıdır?
Hayır değildir.
Bence çok kötü.
Sağolun, ellerinize sağlık.
Çok beğendim emeği geçen herkese teşekkürler.
Çok güzel.
Çok teşekkür ederim, bugün yazılım var yazılıdan önce çok işime yaradı teşekkürler :)
Benim de sınavım var işime yaradı.
Çok teşekkür ederim.
Çok yaradı işime.
İyi güzel yani beğendim.
İşime çok yaradı teşekkürler.
Hiç de kötü değil.
Süper.
20 tane basit yapılı fiil lazım.
Güzel.
Sağolun işime çok yaradı, hem benim hem de arkadaşımın 10 üzerinden 9.7
Süpermiş, yarın sınavım vardı işe yarar inşallah.
Sağolun varolun yarın sınav var :D
Yarın sınavım vardı çok teşekkür ederim.
Az çalıştım iyiydi sağ olun.
Hocam “yeriz” birleşik zamanlı fiil mi?
Hayır değil.
Harika olmuş ödev yaparken işime yaradı ve tekrar yapmış oldum.
Çok sağolun.
Harika olmuş benim ödevim 10 tane idi ama çok süper olmuş.
Çok teşekkürler.
Hiç de güzel değilmiş.
Çok sağolun bu site benim sınavdan 100 almamı sağladı.
Teşekkür ederim çok güzel ama bir sorum olacak: “okuyordu” kelimesini yukarıdakiler gibi kiplerine ayırır mısınız?
Oku-yor-du.
Emir kipinin birleşik zaman çekimi yok. Bunun gibi birleşik zaman çekimi olmayan kipler hangileri ve hangi birleşik zamanda çekiliyor?
Çok güzel bir site yayınlamışsınız, sayenizde sözlü notum 100 düştü teşekkürler. Bir dahaki bilginize de inşallah ulaşırım :)
Çok teşekkürler.
Çok teşekkür ederim. Muhteşem olmuş.bu bilgileri yarın sınavda kullanacağım.
Çok güzel olmamış.
Çok teşekkür ederim, inşallah yarınki sınavım güzel geçer.
Çok güzel olmuş :D
Yarın üniversite sınavına gireceğim, hoca o kadar anlattı anlamadım buradan 10 dakikada anladım. Sağ olun var olun :)
Teşekkürler :) :D
Güzel anlatım işime yaradı sağ olun :-)
Çok güzel olmuş teşekkür ederim.
Sağolun dershane ödevime yaradı.
Kondurdu birleşik çekimli mi?
Hayır değildir.
Güzelmiş :D
Teşekkürler.
Teşekkürler çok yardımcı oldunuz… :D
Şimdi anladım.
Teşekkürler.
Merhaba ben Özgür bu sitenin sıkı bir takipçisiyim. Nedenini soracak olursanız bu sitede Türkçe ile ilgili bütün konular mevcut sizlere çok teşekkür ediyorum lütfen böyle devam edin…
Evet, şimdi ben de anladım.
Ellerinize sağlık yarın sınavım var, inşallah iyi alırım.
Teşekkürler.
Yarın yazılım var inşallah işe yarar.
Güzel olmuş, yapanın ellerine kurban.
Eyvallah teşekkürler.
Çok kötü anlatılmış hiçbir şey anlamadım.
Hazırlayan herkesten Allah razı olsun. Çok işime yaradı. Teşekkürler. :)
Çok teşekkür ederim, gerçekten güzel.
Eyvallah gençler.
Çok iyi.
Çok sağolun.
Aydınlandım.
Çok yardımcı olan sitemize teşekkür ederim. Sayenizde sınava hazırlanabileceğim.
Teşekkürler.
Çok sağolun çok işime yaradı.
Hocam gibi anlattınız.
Yarın sınavım var çok teşekkürler.
Sağolun.
Süper yarın sınavım var, inşallah işe yarar.
Teşekkürler çok yardımcı oldunuz.
Gelecektir derken oradaki -tir eki birleşik zamanlı değil basit zamanlı fiil yapmaz mı?
Sayenizde sınavdan 100 aldım, sadece bu konuyu iki kere yazdım başka çalışmadım. Sınavdan iyi not almanın almanın sırrı az ders çalışmak, bir kere okusan bile olur hatta sadece derste hocayı dinle yeter.
Çok teşekkürler çok işime yaradı.
Daha iyi açıklama yapın.
Yarın yazılı vardı çok işime yaradı.
Çok teşekkürler iyi yardımcı oldunuz.
Güzelmiş.
Basit, birleşik ve türemiş örnekleri gönderir misiniz?
Anlamakta zorlandığım bir konuydu, sizin sayenizde daha iyi anladım, çok teşekkür ederim.
Çok teşekkürler bunu hazırlayana, elleri dert görmesin Allah razı olsun. 20 tane cümle içinde kullandım sağ olun.
Çok güzel.
“Demiştir” birleşik zamanlı mıdır?
Evet.
Teşekkürler.
Süper dua edin sınavım iyi geçsin korkuyorum.
Çok işimize yaradı çok sağ olun.
Teşekkürler.
Bu sitenin konu anlatımları ve pdfleri çok güzel. MEB müfredatına göre hazırlanmış olmalı. Çok teşekkür ederim.
Fazla cümle yok.
Fena değil.
Çok işime yaradı.
Gerçekten yararlıydı.
“Taşınsak mı” kelimesi birleşik zamanlı fiil mi? Yarın sınavım var cevap yazarsanız sevinirim.
Çok güzel teşekkürler.
Harika, herkes gibi sınavdan 100 alırım eğer bilmediğim konular internette olmasa ne yapacağız değil mi!
Maşallah çok güzel olmuş emeğinize sağlık.
Vallahi çok sağ olun çok ihtiyacım vardı.
Bu site çok işime yaradı, çok teşekkür ederim.
Teşekkürler.
Çok teşekkürler.
Teşekkürler.
Sağ olun.
Çok çok teşekkürler.
“Pamuklu elbisesini giyer, ikindiyi geçirmek için şehre inerdi.” Bu cümlede kaç tane birleşik zamanlı fiil vardır?