Çalıkuşu Roman Özeti

Romanın kahramanlarından Feride’nin anı defteri biçiminde yazılmış olan “Çalıkuşu”, Reşat Nuri’nin ilk, en önemli ve en güzel romanıdır. Edebiyatımızdaki realist  akımın öncülerinden olan eser günlük konuşma diliyle yazılmıştır.

Bu eser önce “İstanbul Kızı” adıyla dört perdelik bir oyun olarak yazılmış, oynanmayınca romana çevrilmiştir. Edebiyatımızda Çalıkuşu’ndan önce yazılmış romanların konusu İstanbul’da geçerken bu eser kapısını Anadolu’ya açmıştır.

Romanın Özeti:

Feride küçük yaşlardayken önce annesiz sonra da babasız kalır. Onu Erenköyü’nde oturan teyzesi Besime Hanım büyütür. Besime Hanım Feride’yi Fransız Kız Lisesinde yatılı okutur, tatillerde ise Erenköyü’ndeki köşke alır.

Teyzesi Besime Hanım’ın oğlu Kamuran sarışın, yakışıklı bir gençtir. Kamuran, çalıkuşuna benzeyen canlı, cıvıl cıvıl, haşarı kıza aşık olur. Feride çok hareketli, şaka yapmayı seven biridir. Kamuran, Feride’yi sık sık okulda ziyaret eder. Yaramazlıkları tarife sığmayacak kadar uçuk olan Feride’den herkes yaka silker ama yine de ondan kimse vazgeçemez.

Kamuran ile Feride nişanlanırlar. Kamuran dört yıllığına Avrupa’ya gider, Feride de okulunu bitirir. Kamuran döner, evlenecekleri gün çarşaflı bir hanım gelir, Feride’ye Kamuran’ın İsviçre’de Münevver adlı bir hanıma evlenme vaadinde bulunduğunu söyler ve Kamuran’ın kadına yazdığı mektupları verir. Beyninden vurulmuşa dönen Feride köşkten kaçar. Lise mezunu olduğu için öğretmenlik başvurusunda bulunur. Anadolu’daki bir okula, Bursa’nın Zeyniler köyüne tayin edilir. Burası kimsenin gitmeyi kabul etmediği kuş uçmaz, kervan geçmez bir köydür.

Kendine yakın bulduğu Munise adlı babasız bir kızı evlatlık edinir.

Bir gün eşkıya ile jandarma arasında çatışma çıkar. Bir zabit yaralanır, köy odasına getirilir. Hayrullah Bey adındaki yaşlı, babacan doktor böyle bir köyde Feride gibi güzel birini görünce şaşırır. Ona yardımcı olur, tayinini il merkezine aldırır. Feride oradan Şeyh Yusuf adlı biriyle ahbap olur. Şeyh Yusuf, Feride’ye aşıktır, onu ölesiye sevmektedir. Zaten veremli olan Yusuf Efendi bu ümitsiz aşkın tesiriyle ölür. Bu duruma kendinin sebep olduğunu düşünen Feride yine tayin ister, Çanakkale’ye tayin edilir.

Bir süre sonra vapurla İzmir’e geçen Feride zengin birinin çocuklarına mürebbiyelik eder. Bir ara tesadüfen Kamuran’ın İsveç’te evlenme vaat ettiği Münevver’in, bu zengin şahsın akrabası olduğunu, Münevver ile Kamuran’ın evlendiğini öğrenir. Feride’nin her gittiği yerde güzelliği başına bela olmaktadır. Bu yüzden sık sık yer değiştirir. Böylece yolu Kuşadası’na düşer, ilk öğretmenlik yaptığı Zeyniler köyünde karşılaştığı Doktor Hayrullah Bey ile burada yine karşılaşır. Hayrullah Bey ona destek olur. Aralarında baba-kız ilişkisi gelişmiştir; ama çevredekilerin çıkardığı dedikodular dolayısıyla Hayrullah Bey Feride’yi göstermelik olarak nikahına alır. Bir gün doktor uzak bir köye hastaya gider, bu sırada Munise (Feride’nin evlatlığı) hastalanır. Nezle zannedilen Munise kuşpalazından ölür.

Doktor Hayrullah Bey Feride’nin başından geçen her şeyi Feride’nin günlüğünden öğrenir. Bu günlüğü saklar. Bir gün iyice hastalanır, ölümüne yakın, günlüğü ne olduğu belli olmayacak şekilde paketler ve Feride’ye verir. Onu kendisi ölünce Kamuran’a vermesini ama hiç açmamasını vasiyet eder. Bir süre sonra da ölür. Feride paketi Kamuran’a götürür.

Kamuran Münevver ile evlenmiş, zaten hasta olan kadıncağız bir süre sonra ölmüş, Kamuran da İstanbul’a dönmüştür. Doktorun gönderdiği paketteki günlüğü okuyan ve olayların iç yüzünü öğrenen Kamuran bir daha Feride’yi hiç bırakmaz ve mutlu bir evlilik yaparlar.