Dilek (Tasarlama) Kipleri Konu Anlatımı

Zaman anlamı taşımayan kiplerdir. Bu kiplerle çekimlenen eylemler, bir tasarı halinde olduğundan belirli bir zaman kavramı taşımaz, istek bildirir.

1. Gereklilik Kipi (-meli, -malı)

Eylemin yapılmasının gerekli, zorunlu olduğunu ifade eder.

            TEKİL               ÇOĞUL
1.kişi gelmeliyim        gelmeliyiz
2.kişi gelmelisin          gelmelisiniz
3.kişi gelmeli               gelmeliler
 
Derslerime günü gününe çalışmalıyım.
Bu kitapları mutlaka okumalısın. 

Not: Gereklilik kipi bazen cümleye ihtimal anlamı katabilir.

Şimdiye dek ödevini bitirmiş olmalı.

2. İstek Kipi (-e, -a)

Cümleye istek, dilek, temenni anlamı katar.

            TEKİL             ÇOĞUL
1. kişi  geleyim          gelelim
2. kişi  gelesin           gelesiniz
3. kişi  gele                 geleler
 
Bugün seninle sinemaya gidelim.
Doğum günüme eski arkadaşlarımı da çağırayım.

3. Dilek-Koşul (Şart) Kipi (-se, -sa)

Bazı cümlelere dilek (istek), bazı cümlelere şart anlamı katar.

            TEKİL              ÇOĞUL
1. kişi  gelsem             gelsek
2. kişi  gelsen              gelseniz
3. kişi  gelse                gelseler
 
Bugün birlikte ders çalışsak.
Boyum uzasa da basketbolu daha iyi oynasam.
Otobüs erken kalksa derse zamanında yetişirdik.

4. Emir Kipi (-)

Eylemin yapılması gerektiğini buyruk şeklinde bildirir. Birinci tekil ve birinci çoğul şahsın emir çekimi yoktur.

            TEKİL            ÇOĞUL
1.kişi   –                      –
2.kişi   gel                   gelin, geliniz
3.kişi   gelsin              gelsinler
 
Burayı hemen terk edin.
Bu konuyu sessizce dinleyin.
Kapalı alanlarda sigara içmeyiniz.

Not: Haber (bildirme) kiplerinde zaman ve kesinlik anlamı vardır. Dilek (tasarlama) kiplerinde ise zaman ve kesinlik anlamı yoktur. Tasarı ve niyet vardır. Cümlede zaman ve kesinlik bildiren sözcüklerin olup olmaması eylemi etkilemez.

Öğrenciler yarışıyor.  (haber kipi)
Öğrenciler mutlaka yarışmalı. (dilek kipi)
Sabahtan beri ders çalışıyorum. (haber kipi)
Derslerden yüksek puan alsam bari. (dilek kipi)
Yarın geziye gideceğiz. (haber kipi)
Yarın geziye erken gelin. (dilek kipi)

Not: Emir kipi dışındaki kiplerle çekimlenmiş eylemlerde üçüncü tekil kişi eki yoktur.

gel – di – m (eylem + kip eki + 1. tekil kişi eki)
gel – di (eylem + kip eki + – )
gel – sin (eylem + – + 3. tekil kişi eki)

Ayrıca Bkz. Fiilde Kip-Yapı-Zaman Konu Testleri


155 Yorum Var: “Dilek (Tasarlama) Kipleri Konu Anlatımı”

    1. Siz dilek kiplerine kurban olun sınavdan da kaç alıyorsunuz acaba?

  61. Öğretmenin anlattıklarını anlamamıştım fakat burada yavaş yavaş kendim daha iyi anladım. Tek kelimeyle mükemmel.

    Yanıtla

  64. Gerçekten de helal olsun. Çok öz ve kısa bir anlatım sınavda çok işime yarayacak.

    Yanıtla

  74. Çok güzel olmuş diyemem çünkü aradığım konu yok burada bu yüzden beğenmedim ama yine de sağ olun :)

    Yanıtla

  81. Mükemmel olmuş elleriniz dert görmesin, bunun sayesinde sınavdan yüksek aldım çok sağolun.

    Yanıtla

  96. Çok teşekkürler, konuyu pek iyi anlamamıştım ama sayenizde çok iyi anladım tekrardan sağ olun :)

    Yanıtla

  125. Çok güzel anlatılmış ama şema şeklinde olsaydı akılda kalıcı olurdu teşekkürler.

    Yanıtla

  140. Çok beğendim sınava çalışmamda bana çok yardımcı oldu inşallah iyi bir not alırız. (herkes)

    Yanıtla

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir