Divan-ı Hikmet Ahmed Yesevi’nin söylediği “hikmet” adlı şiirleri bir araya getiren Türk tasavvuf edebiyatının bilinen en eski örneklerini içeren kitaptır. Genel olarak dervişlik hakkında övgülerden bu dünyadan şikayetten cennet ve cehennem tasvirlerinden, peygamberin hayatından ve mucizelerinden bahsedilir. Dini ve ahlaki öğütler veren şiirlere de yer vermiştir. Hece ölçüsü olarak 4+3 ve 4+4+4 kullanılmıştır. Bu yapıtın ortaya çıkmasından bir süre sonra; İslamiyet göçebe Türk toplulukları arasında yayılmaya başlamıştır. Ahmet Yesevi’nin görüşleri Anadolu gizemciliğinin (tasavvuf) temelini oluşturur. Tasavvuf kültürünün temeli bu yapıttadır. Yunus Emre’nin, Hacı Bektaş Veli, Haci Bayram Veli gibi mutasavvıfların düşüncelerinin kaynağı bu yapıttır. Genel özellikleri: Kitapta Allah aşkı Peygamber sevgisi işlenmiştir. Hikmet: Hoş, hayırlı anlamlarına gelir. Sade ve yalın bir dil kullanılmıştır. Aruz ve hece ölçüsü bir arada kullanılmıştır. Dörtlük ve beyitle yazılmıştır. 144 hikmet ve bir münacaattan oluşur.(2009 yılında bulunan yeni hikmetlerle bilinen hikmet sayısı 217 olmuştur. Eser Karahanlı Türkçesinin hakaniye lehçesiyle yazılmıştir İstifham (soru sorma) ve Tecahül-i Arif (bilip de bilmezlikten gelme) sanatları kullanılmıştır. Ahmet Yesevi’nin hikmetlerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Ahmet Yesevi hikmetleri Karahanlı Türkçesiyle söylemiştir. Hikmetler dini tasavvufi şiirlerdir. 63 yaşından sonra toprağın altında yaşamayı seçmiştir. Allah’a yakın olma isteği vardır. Şiirlerde ulusal ögeler (ölçü, nazım biçimi, yarım uyak) ile İslamlıktan gelme yabancı ögeler (din ve tasavvuf konuları, yabancı sözcükler) bir arada kullanılmıştır. Eserin uyaklanışı abcd dddb eeeb şeklindedir. Dördüncü dizelerin birbiriyle uyaklı oluşu hatta zaman zaman aynen tekrarlanışı bu şiirlerin musiki ile okunmak için söylendiğini gösterir. Eser 12. yy’a aittir. Divan-ı Hikmet’i Ahmet Yesevi yazmamıştır. Ahmet Yesevi’nin kurduğu tarikattaki Şaban Durmuş, Ahmet Yesevi’nin görüşlerini ve düşüncelerini kitap haline getirmiştir. Didaktik ve manzum bir eserdir. Ahmet Yesevî 63 yaşından sonra bir yere kendini kapatmıştır ve Hz Muhammed gibi 63 yaşında ölmek istemiştir ama 73 yaşında hayata veda etmiştir. Türk edebiyatı tarihinde “Divan-ı Hikmet”in önemi İslamiyet’ten sonraki Türk edebiyatının daha önce yazılan Kutadgu Bilig’den sonraki bilinen en eski örneklerinden biri ve tasavvuf Türk Edebiyatı’nın ilk eseri oluşudur. Lirik ve didaktik özellik gösterir. Divan-ı Hikmet’ten Örnekler: HİKMET Kudret ile ferman eyledi Mevlâ’m bize, Yerde gökte canlı mahluk kalmaz imiş. Can alıcı eyledi Azrail’i âlem üzerinde. Aziz canı almadıkça koymoz imiş. Yaşım benim küçük olur deyip söyler idim; Her ne hasıl olsa, az deyip söyler idim; Türlü türlü dava işleri eyler idim; Şimdi bildim, benim dediğim gibi olmaz imiş. Dünya benim mülküm diyen sultanlara. Alem malını sayısız yığıp alanlara. Yeme ve içme ile meşgul olanlara. Ölüm gelse, biri vefa eylemez imiş. Mağrur olmayın, ey dostlarım, eğlenip Gece gündüz yalan söyleyip, boşuna yatıp; Can alıcı gelir imiş bir gün yetip; Böyle yerde göfil yürüse olmaz imiş. Kul Hoca Ahmed, öleceğim bile gör Ahiretin hazırlığını kıla gör Varırım deyip yol başında yürüye gör “Ölüm meleği” gelse, fırsat bırakmaz imiş. Hikmetler: Dünya mening digenler cihân malın alganlar Kergez kuş dik bolu ban ol haramga batmışlar Tatlıg totlıg yiyenler, rürlüg türlüg kiygenler Altun taht olturgenler toprak astın kalmışlar Günümüz Türkçesi Dünya benim diyenler, cihan malını olanlar Kerkes kuş gibi olup, o harama batmışlar Tatlı tatlı yiyenler, türlü türlü giyenler Altın tahta oturanlar, toprak alanda kalmışlar.
“Hz. Muhammed gibi 63 yaşında ölmek istemiştir.” cümlesini görünce cidden çok şaşırdım, Hz. Muhammed 61 yaşında ölmüştür, ölmek istemesi diye bir durum yoktur. Ne için böyle yazıldığını anlamış değilim.
Diğer kaynaklara göre daha derin anlatmış bu çok iyi çünkü diğerleri kaba taslak geçmiş teşekkürler :)Yanıtla
Hepsini doğru düzgün okusaydınız 63 yaşında değil 73 yaşında öldüğünü bilirdiniz. O cümlede anlatılmak istenen, Allah ve peygamber aşkıyla yanıp tutuştuğu için, Hz. Muhammed’in öldüğü yaşta ölmek istediğidir ve kendini yalnızlığa hapsettiğidir.
Toprağın altında yaşamak demek yani 10 yıl boyunca dünya hayatından uzak yerin altında yaşamıştır.Yanıtla
Divan-ı Hikmet Karahanlı dönemi eseridir fakat 17.yüzyılda yazıya geçirildiği için Çağatay dili özellikleri taşır. Yukarıda verilen bilgi hatalıdır.Yanıtla
Bence o kadar da iyi olmamış, yazdıktan sonra tekrar amaçlı okuduğumda maddelerin sırası olsun çok şaçma olmuş ucu ve sonu belli değil ve yazım yanlışı çok var mesela bir yerde AhmeD bir yerde AhmeT yazıyor bir yerde yesevİ bir yerde yesevÎ yazıyor bunlar düzeltilmeli umarım puan alırım.Yanıtla
Gerçekten çok yararlı buldum. 2020 de olsa güzel anlatılmış ödevimde çok yardımcı oldu teşekkürler.Yanıtla