1. Bir kimsenin başından geçen ya da kendi döneminde ortaya çıkan olay ya da olguları, gözlem, bilgi ve izlenimlerine dayanarak anlatmasıdır. Türün temelinde, geçmişte yaşanılanları sorgulama; yaşadıklarını başkalarıyla paylaşma amacı yatar. Yazar, geçmişi yazarken o dönemin belgelerinden (gazete, dergi vb.) de yararlanır.
Yukarıda kısaca anlatılan tür aşağıdakilerden hangisidir?
A) Anı
B) Günlük
C) Deneme
D) Fıkra
E) Söyleşi
2. Aşağıdakilerden hangisi “makale”nin özelliklerinden biri değildir?
A) Anlatım yoğun ve yalındır; yazı tarafsız bir nitelik taşır.
B) Makale yazarı anlatımda söz oyunlarına başvurmamalıdır.
C) Düşünceyi geliştirme yollarından (tanımlama, örnekleme, karşılaştırma) yararlanılır.
D) Yazar ele aldığı konularda öznel bir tutumu benimser.
E) Makale bilimsel araştırmaların da bir örneğidir ve bilimsel konularda da yazılır.
3. Ahmet Haşim, 1885’te Bağdat’ta doğdu, 1933’te İstanbul’da öldü. Ahmet Haşim, 1908 sonrası Fecr-i Âti ismi altında toplanan şair ve yazarlarla beraber kendini tanıtmıştır. Bu topluluğun bütün üyeleri gibi o da Tevfik Fikret ve Cenap Şahabettin’in etkisinde kalmıştır. Onun şiirlerinde Türk şairlerinden çok Fransız şairlerinin etkisi görülür. Şairin; Piyale, Göl Saatleri gibi şiir kitapları yanında Bize Göre adlı bir deneme kitabı da vardır.
Yukarıdaki parça aşağıdaki yazı türlerinin hangisinden alınmış olabilir?
A) Deneme
B) Fıkra
C) Günlük
D) Eleştiri
E) Biyografi
4. Başkaları insanoğlunu yetişedursun, ben onu anlatıyorum ve insanlara kendi şahsımda pek fena yetişmiş bir örneğini gösteriyorum. Kendimi anlatırken söylediklerim değişik ve değişken olmakla beraber, hiç gerçeğe aykırı bir laf etmiyorum. Çünkü biliyorum ki her insanda insanlığın bütün halleri vardır.
Montaigne’nin yukarıdaki sözleri aşağıdaki türlerin hangisinden alınmış olabilir?
A) Deneme
B) Fıkra
C) Günlük
D) Eleştiri
E) Biyografi
5. 1916 ya da 1917 yılı sonuna doğru doğmuşum. Babamın Kur’an üzerine yazdığı not 1332 Aralık ayı. Miladiye çevrilince 1917 yılının 9 Ocak günü oluyor, doğruysa. Ha bir yıl önce, ha bir yıl sonra ne önemi var. İlkokula başladığım günü hatırlıyorum. Babam elimden tutmuş, beni öğretmene teslim etmişti. Daha sonra ortaokul, lise, üniversite tahsil hayatı. Sonra ilk öykü kitabım, arkasından ikincisi ve romanım geldi. Artık hem bir öğretmen hem de bir yazar olmuştum.
Yukarıdaki parça aşağıdaki yazı türlerinin hangisinden alınmış olabilir?
A) Biyografi
B) Otobiyografi
C) Makale
D) Fıkra
E) Eleştiri
6. İzlenimlerin, tepkilerin, duygu ve düşüncelerin günü gününe ve tarih atılarak yazılmasına dayanan düzyazı türüdür. Tek bir cümle olabildiği gibi, sayfalarca da sürebilir. Amaç, başkalarının okuması olmadığı için çok da sanatsal kaygı taşımaz. Ancak, ünlü kişilerin bu tür yazıları belge niteliği taşır.
Yukarıda sözü edilen düzyazı türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Makale
B) Deneme
C) Fıkra
D) Günlük
E) Gezi Yazısı
7. Sürecin başlangıcı milattan önce beşinci yüzyıldaki eski Yunan dünyasına kadar gider. O sıralarda burada bir aydınlanma olayı ile karşılaşıyoruz: İnsan yolunu yöntemini kendi görgüleriyle, akıldan türetilmiş bilgilerle aydınlatmaya çalışmaktadır. Bundan dolayı bilgileri ulaştıran okuma-yazma bir gereksinme, bir değer olmuştur. Bilimsel verilere göre Orta Çağ’ın sonlarına doğru bu aydınlanma yön değiştirmiş, okuma-yazma oranının artmasını sağlamış, bugünkü seviyesine ulaşmıştır.
Yukarıdaki parça aşağıdakilerin hangisinden alınmış olabilir?
A) Deneme
B) Makale
C) Fıkra
D) Günlük
E) Anı
8. Aşağıdakilerden hangisi fıkra ile makalenin ortak özelliklerinden biridir?
A) Okuyucuyu bilgilendirme amaçlı olarak yazılmak
B) Genelde güncel konularda yazılmak
C) Savunulan düşünceyi kanıtlamaya çalışmak
D) Öznel bir üslupla yazılmak
E) Bilimsel bir araştırma örneği niteliğinde yazılmak
9. I. Bir yazarın kendisinin yaşadığı ya da tanık olduğu bazı olayları sanat değeri taşıyan bir üslupla anlattığı yazılardır.
II. Bir sanatçının, bir sanat eserinin iyi ve kötü yanlarını ortaya koyarak onun gerçek değerini belirleyen, hem eserin yazarına hem de okura yol gösteren yazılardır.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerde tanımı yapılmış edebi türler aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir?
A) Eleştiri Makale
B) Anı Deneme
C) Biyografi Makale
D) Deneme Eleştiri
E) Anı Eleştiri
10. (I) Deneme her konuda yazılabilir. (II) Ancak en çok tercih edilen konular her devrin, her ulusun insanını ilgilendiren kalıcı, evrensel konulardır. (III) Ele alınan konu yazarın kişisel dünyasında şekil bulur ve samimi bir üslupla kâğıda dökülür. (IV) Denemenin ilk örneklerini Fransız yazar Montaigne vermiştir. (V) Denemenin Türk edebiyatındaki önemli örnekleri ise Sait Faik vermiştir.
Bu parçada numaralı cümlelerin hangisinde deneme ile ilgili bir bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
11. Aşağıdaki edebi türlerden hangisi okura bilgi verme amacı taşımaz?
A) Makale
B) Gezi
C) Eleştiri
D) Fıkra
E) Masal
12. İlk sinema günlerim dört yaşıma aittir. Babamın görevi dolayısıyla Ankara’da bulunuyorduk. Hafızamda hayatımın ilk izleri de burada başlar. Samanpazarı’nın arka sokaklarından birinde oturuyorduk. O yıllarda annemle beraber iki defa sinemaya gittiğimizi, birinde danslı, müzikal bir Amerikan filmi oynadığını, ikincisinde galiba Üç Ahbap Çavuşlar diye başka bir komedi filmi izlediğimi hatırlıyorum.
Yukarıdaki parça aşağıdaki yazı türlerinin hangisiyle yazılmış olabilir?
A) Deneme
B) Biyografi
C) Anı
D) Günlük
E) Gezi
13. Her —-, belirli bir alandaki uzmanlığın ürünüdür. Konusuna göre bu yazıların sözcük örgüsü o bilim dalının terimlerine açılır. Öte yandan, yazarın konusunu rahat, açık ve aydınlık bir biçimde anlatabilmesi, geniş ve zengin bir bilgi birikimine sahip olmasına bağlıdır. Yazarın, söylediklerini kanıtlamak gibi bir yükümlülüğü olduğu için daha önceki çalışmaları da gözden geçirmiş olması gerekir.
Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdaki yazı türlerinden hangisi getirilmelidir?
A) makale
B) fıkra
C) deneme
D) günlük
E) anı
14. Bu türlerden biri yaşanırken, diğeri ise yaşandıktan sonra yazılır. Bunun için de —- yazarının olaylara bakış açısı şimdiki zamana, biraz da geleceğe dönüktür; —- yazarı ise gözlerini geçmişe çevirmiştir.
Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) günlük – anı
B) roman – öykü
C) makale – fıkra
D) anı – tarih
E) günlük – deneme
15. On üç yaşından beri şiirle ilgilenen ve bir süre kahverengi kaplı şiir defterine tanınmış şairlerin şiirlerini kendi adıyla yazarak kendininmiş gibi taşıyan Hilmi Yavuz’un “Sabahların Türküsü” adlı ilk şiiri, Kabataş Erkek Lisesi öğrencileri tarafından çıkarılan ve şair Özdemir Asaf’ın matbaasında basılan Dönüm dergisinde yayımlanmıştır. Böylece adı şaire çıkan Hilmi Yavuz’un şair kimliği de onaylanmış olur. Ancak şairlik sevdası yüzünden eğitimini hiç önemsememiştir.
Bu parça aşağıdaki türlerden hangisine ait olabilir?
A) Anı
B) Makale
C) Biyografi
D) Deneme
E) Günlük
CEVAP ANAHTARI
1-A 2-D 3-E 4-A 5-B 6-D 7-B 8-A 9-E 10-E 11-E 12-C 13-A 14-A 15-C