Öne Çıkanlar TÜRK EDEBİYATINDA İLKLER İlk yazılı ürünler, Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin – Orhun Yazıtları Orhun Yazıtlarını ilk okuyup çözümleyen – Danimarkalı bilgin Thomsen’dır. İlk Mesnevi, İlk didaktik şiir örneğimiz ve aruzla yazılan ilk eserimiz – Yusuf Has Hacip’in yazdığı Kutadgu Bilig (11.yy) İlk sözlük – Kaşgarlı Mahmut’un Divanü Lügati’t Türk’üdür. İlk biyografik eser – Ali Şir Nevai’nin – Mecalis’ün Nefais Tasavvuf alanında ilk şair – Ahmet Yesevi’dir. ( ? 1166 ) İlk anı türü örneği – Babür Şah – Babürname’dir. İlk gezi türüyle eser – Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’dir. İlk fabl örneği – Şeyhi’nin Harname’sidir. Divan Edebiyatında mahallileşme akımının temsilcisi ve şarkıyı icat eden: Nedim’dir. İlk özdeyiş örneklerini veren: Ali Bey / Lehçet’ül Hakayık İlk roman çevirisi – Fenelon’dan – Telemak (Yusuf Kamil Paşa) İlk roman örneği – Şemsettin Sami – Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat. İlk edebi roman – Namık Kemal – İntibah ( Sergüzeşt-i Ali Bey) İlk tarihi roman – Namık Kemal – Cezmi (1880) İlk köy romanı – Nabizade Nazım – Karabibik (1890) İlk realist roman – Recaizade Mahmut Ekrem – Araba Sevdası. İlk psikolojik roman – Mehmet Rauf – Eylül’dür. İlk modern roman örnekleri –Halit Ziya Uşaklıgil – Mai ve Siyah – Aşk-ı Memnu. İlk tezli ( bir görüşü savunan ) romanımız – Nabizade Nazım – Zehra. İlk öykü örneklerini – Ahmet Mithat Efendi – Letaif-i Rivayat (Bilinene göre ilk) Batılı anlamda ilk öyküye örnek – Samipaşazade Sezai – Küçük Şeyler. İlk tiyatro çevirileri – Ahmet Vefik Paşa – Moliere’den yapmıştır. Sahneye konulan ilk tiyatro eseri – Namık Kemal – Vatan Yahut Silistre. Şinasi’nin Edebiyata kazandırdığı ilkleri şunlardır: İlk batılı anlamda tiyatro “Şair Evlenmesi” (1859) Şinasi’nin ilk şiir çevirileri – Racine, Lamartine ve Fenelon’dandır. Şinasi’nin ilk ilk fabl çevirileri – Fransız şair La Fontaine’dendir. İlk makale örneği – Mukaddime ( Tercüman-ı Ahval’de yayımlandı.) Noktalama işaretlerini ilk kullanan kişi Şinasi’dir. İlk özel gazete – Tercüman-ı Ahval (1860) Şinasi ve Agâh Efendi İlk epik tiyatro örneği – Haldun Taner – Keşanlı Ali Destanı’dır. İlk uyaksız şiir – Abdülhak Hamit Tahran yazmıştır. Divan şiirinin ilk şairi – Hoca Dehhani’dir. İlk pastoral şiir örneklerini – Abdülhak Hamit Tahran – Sahra’da vermiştir. İlk resmi gazete – Takvim-i Vakayi (1831) İlk yarı resmi gazete – Ceride-i Havadis (1840) İlk dergi örneği – Münif Paşa Mecmua-ı Fünun’dur. İlk mizah dergisi – Teodor Kasap’ın çıkardığı “Diyojen”. İlk antoloji – Harabat (Ziya Paşa) İlk günlük ( batılı anlamda ) Direktör Ali Bey “Seyahat Jurnali” Yer adları bakımından zengin sözlük – “Lehçe-i Osmanî” – Ahmet Vefik Paşa Batı anlayışındaki ilk edebiyat tarihçimiz – Fuat Köprülü Edebiyatımızdaki milli dönemin açılmasına öncülük eden – Mehmet Emin Yurdakul BATI EDEBİYATINDAKİ ÖNEMLİ YAZARLAR VE ESERLERİ Eflatun: Devlet, Kanunlar, Ziyafet, Sokrates’in Savunması Homeros: İlyada, Odisse Sophokles: Kral Oidipus, Elektra, Trakhisli Kadınlar Heredotos: Tarih Çiçero: Nutuklar, Hitabet, Cumhuriyet, Dostluk Vergilius: Bocilica, Georgeia Seneca: Dialoglar, Troialılar, Agomennon Dante: Divinia Commedia ( İlahi Komedya ) Ariosta: Çılgın Orlando Tasso: Kurtarılmış Kudüs, Aminta Cervantes: Don Quijote ( Don Kişot ) Montaigne: Denemeler F. Bacon: Denemeler Cornielle: Le Cid, Horace Racine: Andromaque, Phedre Moliere: Gülünç Kibarlar, Tartuffe, Zoraki Hekim, Cimri, Hastalık Hastası La Fontaine: Fabller Pascal: Düşünceler Montesquieu: Kanunların Ruhu, İran Mektupları Voltaire: Henriade, Zadig J.J Rousseau: İtiraflar, Toplum Sözleşmesi, Emile Lamartine: Şairine Düşünceler, Graziella V. Hugo: Hemani, Sefiller, Notr Dame de Paris, Cromwell, Cezalar Balzac: Eugenie Grandot, Goriot Baba, Vadideki Zambak Stendhal: Kırmızı ve Siyah, Parma Manastırı Flaubert: Madam Bovary, Salambo, Duygusal Eğitim, Üç Hikâye A. Daudet: Değirmenimden Mektuplar, Pazartesi Hikâyeleri, Sapho E. Zola: Meyhane, Germinal, Deneysel Roman, Nana Maupassant: Güzel Dost, Tombalak, Ayışığı, Küçük Roque Baudelaire: Kötülük Çiçekleri Albert Camus: Veba, Yabancı, Düşüş Shakespeare: Venedik Taciri, Hamlet, Romeo ve Juliet, Othello, Kral Lear Milton: Kaybolmuş Cennet Daniel Defoe: Robinson Crusoe C. Dickens: Antikacı Dükkânı, David Copperfield Goethe: Faust Schiller: Don Carlos, Wilhelm Tell Puşkin: Maça Kızı, Çingeneler, Yüzbaşının Kızı Gogol: Müfettiş, Kumarcılar, Ölü Canlar Dostoyevski: Suç ve Ceza, Budala, Karamazov Kardeşler Tolstoy: Savaş ve Barış, Anna Karanina, İvan İlyiç’in Ölümü, Hacı Murat Gorki: Ana İbsen: Hortlaklar, Halk Düşmanı E. Allan Poe: Kuzgun, Annabel Lee, Canlar Mark Twain: Missisipi’de Hayat, Tom Sawyer’in Maceraları Jack London: Uçurum Halkı, Martin Eden, Vahşetin Çağrısı E. Hemingway: Çanlar Kimin İçin Çalıyor, Silahlara Veda J. Steinbeck: Gazap Üzümleri, Fareler ve İnsanlar, Sardalya Sokağı. TÜRK EDEBİYATINDAN İLKLER 1. Türk edebiyatının ilk yazılı ürünleri: 8.yy’da yazılan Orhun Abideleri 2. İlk anı: Moğol imparatoru Babürşah’ın Babürname’si 3. İlk bibliyografya: Kâtip Çelebi’nin yazdığı Keşfü’z Zünun 4. Türk edebiyatının ilk tasavvuf şairi: Ahmet Yesevi 5. Türkçenin ilk dil bilgisi kitabı: Süleyman Paşa’nın yazdığı Sarf-ı Türki 6. Edebiyatımızda gezi türünün ilk örneği: Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi 7. Edebiyatımızda ilk Fabl Örnekleri: Şeyhi’nin Harname’si 8. Batılı anlamda ilk Fabl Örnekleri: Şinasi tarafından verildi 9. İlk çeviri roman: Yusuf Kamil Paşa’nın Fenelon’dan yaptığı Telemak çevirisidir. 10. İlk yerli roman: Şemsettin Sami’nin Taaşşuk u Talat ve Fitnat (1872) 11. İlk edebi roman: Namık Kemal’in İntibah eseridir. (1876) 12. İlk tarihi roman: Namık Kemal Cezmi adlı eseri ( 1880 ) 13. İlk köy roman: Nabizade Nazım’ın Karabibik eseridir. (1890) 14. İlk realist roman: Recaizade Mahmut Ekrem’in Araba Sevdası. 15. İlk psikolojik roman: Mehmet Rauf’un yazdığı Eylül adlı eser (1901) 16. İlk Modern roman örnekleri: Halit Ziya Uşaklıgil Mavi ve Siyah, Aşk-ı Memnu 17. İlk tezli (bir görüşü savunan) roman: Nabizade Nazım’ın Zehra’sıdır. (1896) 18. İlk öykü örnekleri: Ahmet Mithat Efendi’nin Letaif-i Rivayet (1870-1895) 19. Batılı anlamda ilk öykü: Samipaşazade Sezai’nin Küçük Şeyler’idir. (1892) 20. İlk tiyatro çevirisi: Ahmet Vefik Paşa’nın Fransız Moliere’den yaptığı çevirilerdir. 21. Sahnelenen ilk tiyatro: Namık Kemal’in Vatan yahut Silistre. 22. Batılı anlamda ilk tiyatro: Şinasi’nin Şair Evlenmesi (1859) 23. İlk şiir çevirileri: Şinasi’nin Racine-Lamatine, Fenelon’dan yaptığı çevriler (1859) 24. İlk makale: Şinasi’nin Tercüman-ı Ahval’de yayımladığı Mukaddime 25. İlk atasözleri kitabı: Şinasi Durub-ı Emsal-i Osmaniye 26. İlk noktalama işaretleri: Şinasi (1859) 27. İlk özel gazete: Şinasi ve Agâh Efendi, Tercüman-ı Ahval (1860) 28. Edebiyat sözcüğünü bizde ilk kullanan: Şinasi’dir. 29. İlk Epik Tiyatro: Haldun Taner’in Keşanlı Ali Destanı (1964) 30. İlk divan şairimiz: Hoca Dehhani (13 yy.) 31. İlk resmi gazete: Takvim-i Vakayi (1831) 32. İlk yarı resmi gazete: Ceride-i Havadis (1840) W. Churchill 33. İlk antoloji: Ziya Paşanın Harabat’ı 34. İlk Pastoral şiir: A.Hamit Tahran-Sahra 35. Aruzla ilk manzum tiyatro eseri yazan: A.Hamit (Eşber ve Sardanapal) 36. Heceyle Yazılan ilk manzum tiyatro eseri: A.Hamit-Nesteren 37. İlk Bibliyografya: Keşfü’z-Zünün-Katip Çelebi 38. İlk hamse yazarı: Ali Şir Nevai 39. İlk tezkire: Ali Şir Nevai’nin Mecalisü’n-Nefais 40. İlk Mizah dergisi: Diyojen, Teodor Kasap 41. İlk fıkra yazarı: Ahmet Rasim 42. Bilinen ilk Türk yazarı: Yollug Tigin ve Vezir Tonyukuk 43. Türkçe yazılan ilk kitap: Kutadgu Bilig 44. İlk siyasetname: Kutadgu Bilig 45. İlk Mensur şiir örneklerini veren: Halit Ziya Uşaklıgil 46. Şiirde ilk defa “Türk” kelimesini kullanan: M.Emin Yurdakul 47. Dünya Edebiyatında ilk modern roman: Carvantes-Don Kişot 48. İlk edebi bildiriyi yayınlayan topluluk: Fecr-i Ati 49. İlk seyahatname: Mir’atü’l Memalik – Ali Seydi Reis 50. İlk edebiyat tarihçimiz: Abdulhalim Memduh Efendi 51. Batılı anlayıştaki edebiyat tarihçimiz: Fuat Köprülü 52. Dünya Edebiyatındaki ilk hikâyeci ve eseri: Boccaio Decameron 53. İlk natüralist eserimizin yazarı: N.Nazım Zehra 54. Türkçenin ilk dilbilgisi kitabı: Süleyman Paşa – Sarf-i Türk 55. Divan edb. “Mahallileşme” akımının temsilcisi: Nedim 56. Şarkıyı icad eden: Nedim 57. İlk tarih ve coğrafya ansiklopedisi: Kamus’ül A’lam 58. İlk Türkçe sözlük: Şemseddin Sami Kamus-ı Türki 59. İlk Özdeyiş örneklerini veren: Ali Bey – Lehçetü’l Hakayık 60. Trajedi türünde ilk eser veren: Ali Haydar Bey 61. Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin: Orhun Abideleri 62. Edebiyatımızda objektif-eleştirinin nasıl olacağını ilk açıklaya: R.Mahmut Ekrem 63. Milli dönemin açılmasına öncülük eden: Mehmet Emin Yurdakul 64. Türkçenin zengin, güçlü bir dil olduğunu savunan ilk eser: Divan-ı Lugat-it Türk 65. Konuşma dilinde yazılmış ilk hikâyenin yazarı: Ömer Seyfettin 66. Kadın sorununun ilk kez işlendiği roman: A.Mithat – Henüz On Yedi Yaşında 67. Dilde sadeleşmeyi savunan ilk yayın organı: Genç Kalemler 68. Kurtuluş Savaşımızı doğrudan işleyen ilk roman: Ateşten Gömlek 69. Hikâyede gerçek anlamda Anadolu’yu işleyen: Refik Halit–Memleket Hikâyeleri 70. Edebiyatımızın ilk kafiyesiz şiiri yazan: A. Hamit Tarhan–Validem 71. İlk köy şiiri: Muallim Naci – Köylü Kızların Şarkısı 72. İlk Alfabemiz: Göktürk alfabesi 73. Tekke şiirimizin babası: Ahmet Yesevi 74. İlk Türk destanı: Alp Er Tunga 75. Bizde Batılı anlamda ilk eleştiriyi yazan: Namık Kemal 76. İlk kadın romancımız: Fatma Aliye Hanım 77. Süslü nesrin ilk temsilcisi: Sinan Paşa 78. Dünyanın bilinen ilk destanı: Sümerlerin Gılgamış Destanı 79. Okullar için hazırlanan ilk edebiyat kitabı: R.Mahmut Ekrem – Talim-i Edebiyat 80. Dünyada Komedi türünün ilk büyük ustası: Aristofanes 81. Dünyada Trajedi türünün ilk büyük ustası: Aiskylos (Aşil) 82. İlk uyarlama tiyatro eserinin yazarı: A. Vefik Paşa 83. Deneme türünün kurucusu: Montaigne 84. En başarılı psikolojik roman yazarımız: Peyami Sefa 85. İlk psikolojik roman ve yazarı: Mehmet Rauf –Eylül 86. İlk çocuk şiirlerini yazan: Tevfik Fikret – Şermin