1. Rubai

Aruzun kendine özgü kalıplarıyla yazılan, dört dizeden oluşan bir nazım şeklidir. Uyak düzeni manide olduğu gibi “aaxa” şeklindedir. Rubaide daha çok felsefe ve tasavvufla ilgili düşünceler, dünya görüşü, bir nükte işlenir. Az sözle çok şey ifade etmek amaçlandığından rubaide anlam yoğunluğu vardır. Şairler rubaide mahlas söylemez. Bu türün en büyük şairi Ömer Hayyam’dır. Azmizade Haleti, yazdığı bin kadar rubai ile Osmanlı Döneminin en büyük rubai şairi olarak tanınır. Cumhuriyet Döneminin en büyük rubai ustası ise Yahya Kemal Beyatlı’dır.

2. Tuyuğ

Türklerin divan edebiyatına kazandırdıkları nazım şeklidir. Uyak düzeni “aaxa” şeklindedir. Halk edebiyatında maninin, divan edebiyatında ise rubainin karşılığı olarak görülür. Rubai gibi tek dörtlükten oluşan tuyuğ, aruzun sadece “fâilâtün, fâilâtün, fâilün” kalıbıyla yazılır. Rubaide olduğu gibi düşünce ağırlıklı konular işlenir. Divan edebiyatında Kadı Burhaneddin bu türün en önemli şairidir.

3. Murabba

Dörder dizelik bentlerden oluşan nazım şeklidir. Uyak düzeni “aaaa, bbba, ccca…” şeklindedir. Bazı murabbalarda birinci dörtlüğün son dizesi, diğer dörtlüklerde tekrar eder, yani nakarat şeklindedir. Övgü, yergilerde; dinî ve öğretici konularda yazılan murabbalar çoğunlukla 6-7 dörtlükten oluşur. Tanzimat dönemi sanatçısı Namık Kemal, murabba nazım şeklinin edebiyatımızdaki en önemli ismidir.

4. Şarkı

Şarkı, Türklerin divan şiirine kazandırdığı bir nazım şeklidir. Bestelenmek için yazıldığından dili sadedir. Halk edebiyatındaki türkünün karşılığı olan şarkı genellikle 3-5 dörtlükten oluşur. Uyak düzeni ‘abab, cccb, dddb…” şeklindedir. İlk dörtlüğün son dizesi diğer dörtlüklerde tekrar eder, yani nakarattır. Şarkının üçüncü dizesine miyan denir. Aşk ve sevgi konusunun işlendiği şarkılarda şair, son dörtlükte mahlasını söyler. Nedim bu türün en başarılı şairidir.