Dil gruplarına dil ailesi denir. Kaynak (köken) bakımından birbirine yakın olan diller dil ailelerini oluşturur. Dil ailelerinin belirlenmesi, uzun bilimsel çalışmalar sonucunda mümkün olmuştur. Dillerin birbirleriyle bir dil ailesi oluşturacak şekilde akrabalıklarının saptanmasında o dillerin ses yapısı, şekil yapısı, cümle yapısı, köken bilgisi ve ortak kelimeleri bakımlarından benzerlikleri araştırılmıştır. Bu araştırmalarda kaynak olabilecek ana dillere ulaşılmıştır. Dillerin kökenini oluşturan bu ana dillere ait metinlere ulaşılamasa da gruptaki diller arasında yukarıda sayılan noktalar bakımından benzerliklerin bulunması, zamanla birbirinden uzaklaşan dillerin, bilinmeyen bir yerde ve zamanda konuşulan ana dilden ortaya çıktığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu saptamalardan sonra diller kökenleri bakımından “Hint-Avrupa Dilleri, Ural-Altay Dilleri, Hami-Sami Dilleri, Çin-Tibet Dilleri ve Bantu Dilleri” olarak gruplanmıştır.
A. HİNT-AVRUPA DİLLERİ
En büyük dil ailesini oluşturur. Bu ailenin içinde yer alan diller, Hindistan’dan Avrupa’ya, Asya’dan Amerika’ya değin geniş bir coğrafyada konuşulur. Günümüzde dünyada en çok konuşulan 20 dilden 12’si Hint-Avrupa dil grubuna aittir.
Hint-Avrupa Dilleri, Asya dilleri ve Avrupa dilleri olmak üzere iki ana kola ayrılır. Asya kolunda Hintçe, Farsça, Tacikçe gibi Hint-İran dilleri yer alır. Avrupa kolunda ise Slav dilleri, Germen dilleri, Latin dilleri olmak üzere üç büyük dal yer alır. Rusça, Sırpça, Lehçe, Bulgarca gibi diller Slav dilleri koluna; Almanca, İngilizce, Felemenkçe gibi diller Germen dilleri koluna; İspanyolca, İtalyanca, Portekizce, Rumence gibi diller ise Latin dilleri koluna girer.
B. URAL-ALTAY DİL GRUBU
Ural-Altay dil ailesi, Altay ve Ural olmak üzere iki kola ayrılır. Altay kolunda Türkçe, Moğolca, Korece, Japonca gibi diller yer alır. Ural kolunda ise Macarca, Fince, Estonca gibi diller yer alır.
Ural-Altay dil ailesindeki diller arasında, diğer dil ailelerinde olduğu kadar sağlam bir bağ yoktur. Bu aile içinde yakınlık, kaynaktan yani kökenden çok, yapı yönüyledir. Eklemeli diller olması, bazı eklerin hem eylemlerde çekim eki hem de sözcük türetmede yapım eki gibi kullanılması, sözcük başında ünsüz yığılışmasının bulunmaması, ünlü uyumu kuralı bulunması Ural-Altay dillerinin ortak özelliklerindendir.
C. HAMİ-SAMİ DİL AİLESİ
Orta Doğu ya ve Afrika’ya yayılmış yerlilerce konuşulan dillerdir. Yaklaşık 250 dilden oluşan Hami-Sami dilleri iki gruba ayrılır. Hami kolunda Eski Mısır dili, Libya-Berberi dili gibi diller yer alır. Sami kolunda ise Arapça, İbranice gibi diller yer alır.
D. ÇİN-TİBET DİL AİLESİ
Doğu Asya ülkelerinde konuşulan 300 kadar dilden oluşur. Çince, Tibetçe, Birmanca, Dzongka gibi diller Çin-Tibet dil ailesi içinde yer alır.
E. BANTU DİL AİLESİ
Afrika’da ve özellikle de Orta ve Güney Afrika’da yerliler arasında konuşulan dillerin oluşturduğu dil ailesidir. Lubaca, Kongoca, Swahili, Pölce, Susuca, Gurca gibi diller, Bantu dil ailesi içinde yer alır.
