Leff ü Neşr (Sıralı Açıklama)

Sözcük anlamı “toplayıp dağıtmak” demektir. Edebiyatta ise bir söz veya beytin ilk bölümünde en az iki şeyi söyleyip sonra onlardan her biriyle ilgili benzerlik ve karşılıkları kullanma sanatıdır.

Leff ü Neşr Sanatına Örnekler:

Sanatçı, şiirde en az iki şeyden bahsettikten sonra, bunların her birine ait olan özellikleri, fiilleri sıralar ya da açıklar. Leff ü neşr, söylenen sözcüklerin sıralanışına göre ikiye ayrılır:

a. Leff ü neşr-i mürettep (Düzenli leff ü neşr): Birinci ile ikinci sözcüklerin aynı sıra içinde söylenmesi ile oluşur. Birinci dizede verilen sözcüklerin karşılıkları sırasıyla verilir.

“Nedir bu savaş insanlarda barışa azim yok mu

Kan dökücü mızrağı atıp zeytin dalı tutmak yok mu”

Bu beyitte birinci dizede verilen “savaş – barış” sözcükleriyle ilgili sözler (mızrak- zeytin dalı) ikinci dizede sırasıyla verilmiş ve düzenli leffü neşr yapılmıştır. Eskiden savaşta mızrak kullanılırdı. Bu açıdan savaş ile mızrak sözcükleri arasında ilgi vardır. Eskiden beri barışı zeytin dalı sembolize eder. Bu açıdan “barış- zeytin dalı” sözcükleri arasında ilgi söz konusudur.

Savaş -mızrak

Barış -zeytin dalı

b. Leff ü neşr-i gayri mürettep (Dağınık leff ü neşr): Birinci ile ikinci sözcüklerin çapraz veya karışık söylenmesi ile yapılır.

“Gönlümde ateştin, gözümde yaştın

Ne diye tutuştun, ne diye taştın”

Bu dizelerde ise “ateş-yaş” sözcükleri ile ilgili olan sözcükler ikinci dizede sırasıyla verilerek düzenli leff ü neşr yapılmıştır.

Ateş – tutuşmak

Yaş – taşmak

 

“Âşık bir sedef, maşuk nisan yağmuru

İncileri alır verdikçe damlaları “

Birinci dizede verilen “sedef-yağmur” sözcükleri ile ilgili sözler ikinci dizede sırasıyla verilmiştir. Önce sedefle ilgili (inciler) sözcük verilmiştir. Sedef midye ve istiridye gibi deniz hayvanlarının kabuğunda bulunan pırıltılı, beyaz, sert bir maddedir ki inci bu maddenin içinde oluşur. Ayrıca inci, sedef rengindedir. Sedef ve inci süslemecilikte kullanılır. Bu açıdan iki sözcük arasında ilgi vardır. Sonra yağmurla ilgili (damlalar) verilmiştir. Yağmurlar damlalardan oluştuğu için “yağmur-damla” arasında da ilgi vardır.

“İçimde kar donar, buzlar çözülür

Yağan ateş midir, kat mıdır bilmem.”

Birinci dizede verilen “kor – buzlar” sözcükleri ile ilgili “ateş – kar” sözcükleri verilerek leffü neşr yapılmıştır.

Kor – ateş

Buzlar – kar

 

“Biz denizde kaptan, ovada çiftçi, şehirde esnaf olan

Biz gemi yürüten, tarla süren, alışveriş yapan”

Burada üç sözcükle yapılmış bir leff ü neşr vardır. Birinci dizedeki “kaptan – çiftçi – esnaf” sözcükleri ile ilgili sözler ikinci dizede verilmiş ve leff ü neşr yapılmıştır.

Kaptan – gemi yürüten

Çiftçi – tarla süren

Esnaf – alışveriş yapan