Dilde biri nazım diğeri nesir olmak üzere iki anlatım biçimi vardır. Nazım, ölçülü ve uyaklı anlatım biçimidir.
Manzume: Ölçü ve kafiye gözetilerek, nazım biçiminde yani dizeler halinde yazılan metinlere ”manzume” denir. Manzumelerin sanat değeri taşıyanlarına da “şiir” denir.
Manzume ve şiir arasındaki farklar:
- Manzumede anlatılanlar düz yazıyla ifade edilebilirken şiirde anlatılanlar düz yazıyla ifade edilemez.
- Manzumelerde bir olay örgüsü varken şiirlerde olay örgüsü yoktur.
- Manzumelerde sözcükler genelde gerçek anlamda kullanılırken şiirde çok anlamlılık vardır.
- Şiirler manzumelere göre çağrışım yönünden daha zengindir.
Manzum hikâye:
Nazmın nesre yaklaştırılmasıyla ortaya çıkan bir türdür. Önemli özelliklerinden birisi metinde karşılıklı konuşmaların yer almasıdır. Bu tarzı edebiyatımızda ilk kez Servet-i Fünuncular denemiştir. Tevfik Fikret ve Mehmet Akif Ersoy bu türde başarılı örnekler vermişlerdir.
Şiir Türleri
1. Lirik Şiir
- Aşk, ayrılık, hasret ve özlem gibi konuları duygusal bir dille anlatan şiire lirik şiir denir.
- Eski Yunan edebiyatında şairler şiirlerini Lyra (lir) denilen bir sazla söyledikleri için bu tür şiirlere lirik denilmiştir.
- Gazel, şarkı koşma, semai lirik şiire örnektir.
2. Pastoral Şiir
- Doğa güzelliklerini, kır ve doğa sevgisini, orman, yayla, dağ, köy ve çoban yaşamını, bunlara karşı duyulan özlemleri anlatan şiir türüdür.
- Şair doğa karşısındaki duygularını anlatıyorsa “idil”, bir çobanla karşılıklı konuşuyormuş gibi anlatıyorsa “eglog” adını alır.
3. Epik Şiir
- Yiğitlik, kahramanlık, savaş temalarını işleyen şiirlerdir.
- Destansı özellikler gösteren şiirlerdir.
- Okuyanda coşku ve yiğitlik duygusu uyandırır.
- Epik sözcüğü, Yunancada destan anlamındaki epope’den gelmektedir.
4. Didaktik Şiir
- Bilgi vermek, öğretmek, öğüt vermek gibi öğretici amaç taşıyan şiirlerdir.
- Manzum hikâyeler ve fabllar da bu gruba girer.
5. Satirik Şiir
- Toplumdaki çeşitli düzensizlik ve bozuklukları iğneleyici sözlerle, alaylı ifadelerle eleştiren şiirlerdir.
- Halk edebiyatında “taşlama”, Divan edebiyatında “hiciv” denir.
6. Dramatik Şiir
- Tiyatroda kullanılan şiir türüdür.
- Eski Yunan edebiyatında oyuncuların sahnede söyleyecekleri sözler şiir haline getirilir ve onlara ezberletilirdi. Bu şekilde sözler şiir şeklinde söylenirdi.
- Dramatik şiir, karşılıklı konuşma şeklinde yazılan manzumelerdir.
- Bizde birkaç sanatçı dışında pek kullanılmamıştır.