Her beytin kendi içinde uyaklı olduğu uzun nazım biçimidir. (aa, bb, cc, dd…) Aruzun kısa kalıpları ile yazılmıştır. Şiir şeklindedir ancak olaya çevresinde gelişir. Divan edebiyatında roman ve modem hikâye gibi anlatmaya bağlı türlerin yerini tutmuştur.
Divan edebiyatında manzum hikâyelerin yazıldığı nazım biçimidir. Beyit sayısı sınırsızdır. Örneğin Mevlâna’nın mesnevisi 25.000 beyitten oluşmuştur. Mesneviler aşk, tasavvuf, savaş ve kahramanlık, şehir ve şehrin güzellikleri, mizah gibi değişik konularda yazılmıştır.
Divan edebiyatında roman ve hikâye gibi türler olmadığı için mesneviler bir bakıma bu türlerin yerini tutmuştur. Aynı şair tarafından yazılmış beş mesneviye “Hamse” adı verilir. Hamse sahibi olarak tanınmış önemli divan şairleri: Ali Şir Nevâi, Taşlıcalı Yahya, Hamdullah Suphi, Nev’i-zâde Atâi’dir.
Mesnevi nazım şekli ile yazılmış eserler konularına göre şöyle sınıflandırılabilirler:
Destanlar, savaş ve kahramanlık konularını işleyen mesneviler: İskendernâme (Ahmedî)
Aşk hikâyelerini konu alan mesneviler: Leylâ ve Mecnun, Vamık u Azrâ, Hüsrev ü Şirin.
Dinî ve tasavvufi mesneviler: Mevlid (Süleyman Çelebi), Hilye-i Hakanî (Hakani), Hüsn ü Aşk (Şeyh Galip).
Ahlâki-didaktik mesneviler: Hayriyye (Nâbî)
Şehirleri ve o şehrin güzellerini anlatan mesneviler: Şehrengiz-i Bursa (Lâmiî), Hûbannâme (Enderunlu Fazıl)
Eğlence ve düğünleri anlatan eserler: Surnâme (Vehbî).
Mizahi mesneviler: Harnâme (Şeyhî)
Ayrıca Bkz. Aşk Konulu Mesneviler