13. yüzyılda Anadolu Selçukluları döneminde yaşamış; yazdığı dini-tasavvufi şiirleriyle Ahmed Fakih’i izlemiştir. Hakkındaki bilgiler çok sınırlıdır. Akşehir çevresinde yaşadığı sanılmaktadır. Sanatçının bugüne kadar belirlenen 13 gazel, 1 kaside ve 1 mesnevisi ele geçmiştir. Bir kasidesinden, Şeyyad Hamza’nın 14. yüzyılın ilk yarısında hayatta olduğu anlaşılmaktadır. Şeyyâd Hamza, 13. 14. yüzyıllar Anadolu’sunda etkin olan dini-tasavvufı şiir akımının önemli temsilcilerindendir.
Edebî Kişiliği
- Türkçe şiirler yazan sanatçı, şiirlerinde hem hece hem aruz ölçüsünü kullanmıştır.
- Hece ile yazdığı şiirlerinde aruz zorlamalarından uzak kaldığı için daha pürüzsüz, daha tabii bir dil kullanmıştır.
- Ankara’daki Millî Kütüphane’de 50 beyitlik bir kasidesi vardır. Bu kasidenin konusu veba salgınıdır. Kasidenin sonunda bizzat şair tarafından tarih de verilmiştir.
- Onun varlığı bilinen bazı manzumeleri, Yunus Emre’yi yaratan edebi ortamın hazırlanmasında katkısının olduğunu göstermektedir.
- Şairin, din dışı iki gazelinin bulunması, onun dini-tasavvufî kimliğinin yanı sıra, dünyevi yönünün de bulunduğunun bir kanıtıdır.
- Şiirlerinin eski Anadolu Türkçesi ile yazılmış olmasına karşın Mecmû’atü’n-Nezâ’ir’de bulunan bir gazeli doğu Türkçesi özellikleri taşımaktadır.
- Şeyyâd Hamza’nın hem aruzla hem de hece vezniyle yazdığı manzumeleri vardır.
- Manzumelerinde, dörtlük, mesnevi, gazel, kaside olmak üzere değişik nazım şekillerini kullanmıştır.
Eserleri
Yusuf u Züleyha
Kuran’da geçen Yusuf kıssasına dayanan eser, 1529 beyitten oluşmaktadır. Eser, Anadolu sahası Türk edebiyatının, bir başka deyişle Divan edebiyatının bilinen ilk Yusuf u Züleyha’sı olması bakımından önemlidir. Aruzun fa’ilâtün / fa’ilâtün / fâ’ilün kalıbıyla yazılmış olan mesnevi 1529 beyittir. İslâmi edebiyatların ortak konulu eserlerinden olan Yusuf u Züleyha’nın aslı Kur’an’daki Yusuf kıssasına dayanmaktadır. Şeyyad Hamza ayrıca Kur’an tefsirlerinden de yararlanarak konuyu kendi duygu ve düşünce dünyası içerisinde geliştirerek anlatmıştır. Bu eser gerek vezin gerekse imla bakımından iyi bir nüsha olmamakla birlikte eski Anadolu Türkçesinin ilk örneklerinden olması ve dönemin ses ve imla özelliklerini tanıtması bakımından önemlidir.
Ayrıca Bkz. Yusuf ile Züleyha Mesnevisi Hakkında Ayrıntılı Bilgi
Şeyyâd Hamza’nın 39 beyitlik Dâstân-ı Sultan Mahmud adlı bir mesnevisi daha bulunmaktadır. Ayrıca Ahvâl-i Kıyamet adlı bir eseri daha vardır.