İkinci Dönem Tanzimat Edebiyatının Sanatçıları

İkinci dönem Tanzimat Edebiyatı sanatçılarının genel özellikleri şunlardır:

• Recaizade Mahmut Ekrem, Abdilhak Hamit Tarhan, Sami Paşazade Sezai topluluğu olarak anılır.
• Nabizade Nazım ve Muallim Naci topluluğun diğer önemli isimleridir.
• Birinci topluluktan farklı yönleri şunlardır:
• “Sanat için sanat” anlayışını savunmuşlardır.
• Batı’ya daha yakın ve daha yenilikçilerdir.
• Kişisel konulara çokça yer vermişlerdir.
• Bu dönemde romantizmden realizme geçilmiştir.

RECAİZADE MAHMUT EKREM (1847 – 1914)

• “Üstat” olarak bilinir.
• II. Topluluğun önder nitelikli üyesidir.
• Şiir, hikâye, roman, tiyatro, eleştiri türlerinde eserler ver­miştir.
• “Her güzel şey şiirin konusu olabilir.” görüşüyle Türk şi­irinin konusunu genişletmiştir.
• “Sanat sanat içindir.” anlayışına bağlıdır.
• İlk realist roman olan Araba Sevdası’nda “Bihruz Bey” karakterinden hareketle yanlış Batılılaşmayı eleştirmiştir.
• Muallim Naci’yle eski-yeni edebiyat tartışmalarına girmiş; yeni edebiyatı ve “kulak için kafiye” anlayışını savunmuştur.
• Tartışmalar sırasında etrafında toplanan gençler üzerinde etkili olan yazar, Servet-i Fünun’un hazırlayıcısı olmuştur.
• Şiirlerinde romantiktir.
• Romanlarında realizmin etkisindedir.
• Talim-i Edebiyat adlı edebiyat bilgilerini içeren bir ders kitabı yazmıştır.

Eserleri:

• Şiir: Nağme-i Seher, Yadigar-ı Şebab, Pejmürde, Nijad Ekrem (Ölen oğlu için yazmıştır), Zemzeme (III Cilt) 
• Tiyatro: Afife Anjelik, Vuslat yahut Süreksiz Sevinç, Çok Bilen Çok Yanılır, Atala
• Roman: Araba Sevdası (ilk realist romandır.)
• Hikâye: Şemsa, Muhsin Bey
• Eleştiri: Takdir-i Elhan (Muallim Naci ile kavgaları, kafiye konusu)

Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz. Recaizade Mahmut Ekrem Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri

ABDÜLHAK HAMİT (TARHAN) (1852 – 1937)

• Şair-i Azam olarak tanınmıştır.
• Tanzimat I. dönemiyle başlayan yenileşme hareketindeki asıl başarıyı şiirleriyle sağlamıştır.
• Ölümü ve metafizik konuları ele alan felsefi şiirler yazmıştır.
• Aşk, doğa, vatan sevgisi de işlediği konulardandır.
• Sanat için sanat, anlayışındadır.
• Aruzun yanında heceyi de kullanmıştır.
• Şiirlerinde tezata yer vermiştir.
• Şiirlerinde şaşırtmacadan da yararlanmıştır.
• İlk pastoral şiirimiz olan Sahra’yı yazmıştır.
• Süslü ve sanatlı bir dili vardır; dil kurallarını fazla zorlamıştır.
• Romantizmin etkisindedir.
• Tiyatro eserleri sahne tekniğine uygun değildir, okunmak için yazılmıştır.
• Hece veya aruzu kullanarak manzum olarak kaleme aldığı tiyatroları vardır. Bazıları mensur olarak kaleme alınmıştır.
• Tiyatrolarında tarihsel ve hayali konuları işlemiştir.

Eserleri:

• Şiir: Sahra, Divaneliklerim yahut Belde, Makber, Ölü, Bunlar Odur, Hacle, Baladan Bir Ses…
• Tiyatro: Macera-yı Aşk, Sabr-ü Sebat, İçli Kız, Duhter-i Hindu, Nesteren, Eşber, Tezer, Finten, İbn-i Musa, İlhan, Turhan yahut Endülüs’ün Fethi…

Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz. Abdülhak Hamit Tarhan Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri

SAMİ PAŞAZADE SEZAİ (1860 – 1936)

• Tanzimat edebiyatının realist yazarlarındandır.
• İngiliz ve Fransız Edebiyatını iyi tanıyan bir yazardır.
• Esir kız Dilber’in maceralarını anlattığı “Sergüzeşt” (1889) romanıyla tanınır; bu romanda kölelik düzenini eleştirmiştir.
• Sergüzeşt (macera anlamına gelmektedir), romantizmden realizme geçiş özellikleri taşır.
• Toplumsal sorunları işlemiştir.
• Dönemine göre sade bir dil kullanmıştır.
• Gerçekçi yazarlardandır.

Eserleri:

• Roman: Sergüzeşt
• Hikâye: Küçük Şeyler (Batılı anlamda ilk öyküler.)
• Gezi-sohbet: Rumuzü’l-Edep
• Tiyatro: Şir

Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz. Sami Paşazade Sezai Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri

MUALLİM NACİ (1850 – 1893)

• Tanzimat edebiyatında divan edebiyatı alışkanlıklarını savunan ve sürdüren bir yazardır.
• “Kafiye, göz içindir.” anlayışını savunmuş ve Recaizade Mahmut Ekrem’le tar­tışmıştır.
• Sade bir dille ve hece ölçüsüyle yazdığı şiirleri de vardır.

Eserleri:

• Şiir: Ateşpare, Füruzan, Şerare
• Eleştiri: Muallim, Demdeme
• Anı: Ömer’in Çocukluğu
• Sözlük: Istılahat-ı Edebiye, Lügat-i Naci

Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz. Muallim Naci Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri

NABİZADE NAZIM (1862 – 1893)

• Realist, natüralist özellikler taşıyan bir yazardır.
• İlk köy romanı olan Karabibik‘i (1890) yazmıştır.
• Zehra adlı realist-natüralist romanı edebiyatımızda ilk psikolojik roman denemesi ve ilk tezli romandır.

Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz. Nabizade Nazım Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri

Ayrıca Bkz. Tanzimat Dönemindeki Diğer Sanatçılar