Türk edebiyatında gazete, Batı’yla ilişkilerin güçlendiği Tanzimat dönemiyle birlikte başlamıştır. Tanzimatçılar, halkı aydınlatmak ve onlara yol göstermek amacıyla gazete çıkarmışlardır. Gazetelerin yayımlanmaya başlaması makale, roman, hikâye, tiyatro gibi türlerin edebiyatımıza girmesinin önünü açmıştır.
Tanzimat sanatçıları, bu halkı eğitebilmek ve halka yeni oluşturulan bu edebiyatı tanıtabilmek için onlara ulaşabilecekleri en kısa yol olan “gazeteyi” kullanmışlardır.
Tanzimat edebiyatının oluşmasında önemli bir yere sahip olan Ali Suavi gazetenin önemini: “Anlıyor musunuz, gazete ne güzel mekteptir ve orada okuyanlar nasıl da uyanıyorlar!” sözleriyle açıklamıştır.
Dünya’nın hiçbir yerinde gazetecilik bizdekine benzer bir rol üstlenmemiştir. Başka kültürlerde gazete, düşüncenin geniş bir şekilde topluma yayılması için bir araçtır. Bizde ise bütün işaretler oradan gelir. Bu yönüyle de gazete Tanzimat edebiyatında önemli bir role sahiptir. O dönemde gazeteler, günlük olmasa da haftalık olarak yayımlanıyordu. Böylelikle Tanzimat sanatçıları hem halka en kısa yoldan hem de en çabuk şekilde ulaşabiliyorlardı. Gazete geniş kitlelere ulaşıyor, böylece hedefledikleri “halka ulaşma” amaçlarını gerçekleştirebiliyorlardı. Aynı zamanda gazete edebiyatımıza yeni giren edebî türleri tanıtmak için de önemli bir araçtı. Bu dönemde yazılmış birçok roman, tiyatro ve şiir gazetelerle geniş halk kitlelerine ulaştırılmıştır.
Tanzimat sanatçıları için gazete her şeyden önce kamu meselesidir. Onlara göre gazete, sadece halk için bir şeyler söylenen bir yer değil, aynı zamanda halkın duygu ve düşüncelerini, istek ve arzularını dile getiren bir kürsüdür.
- Takvim-i Vekayi ilk resmi gazete olarak 1831’de çıkarılır. Ayrıca Bkz. Takvim-i Vekayi Gazetesi
- Ceride-i Havadis yarı resmi (yarı özel) İngiliz Churchill tarafından 1840’ta çıkarılır. Ayrıca Bkz. Ceride-i Havadis Gazetesi
- Tercüman-ı Ahval, ilk özel Türk gazetesi olarak 1860’ta Şinasi ve Agah Efendi ile birlikte çıkarılır. Ayrıca Bkz. Tercüman-ı Ahval Gazetesi
- Tasvir-i Efkâr gazetesi, ikinci özel gazete olarak Şinasi tarafından 1862’de çıkarılır ve gazetenin başyazarlığına Namık Kemal getirilir. Ayrıca Bkz. Tasvir-i Efkar Gazetesi
- Muhbir gazetesi 1866’da çıkarılır. Kurucusu Ali Suavi’dir. Ayrıca Bkz. Muhbir Gazetesi
- İbret gazetesi 1870 yılında Ahmet Mithat Efendi tarafından çıkarılır. Ayrıca Bkz. İbret Gazetesi
- Namık Kemal ile Ziya Paşa yurt dışında (Londra) çıkarılan ilk gazete olan Hürriyet‘i 1868’de yayımlamışlardır. Daha sonra Ziya Paşa, Cenevre’de tek başına çıkarmaya devam etmiştir.
- Tercüman-ı Hakikat gazetesi, 1878’de Ahmet Mithat Efendi tarafından çıkarılır. Ayrıca Bkz. Tercüman-ı Hakikat Gazetesi
- Basiret, Basiretçi Ali Efendi tarafından günlük ve siyasi olarak çıkarılmaya başlanan önemli bir gazetedir.
- İttihad, Abdullah Kamil Beyefendi tarafından çıkarılmıştır.
- Devir ve Bedir 1872 yılında Ahmet Mithat Efendi tarafından çıkarılmıştır.
- Sabah 1876’da Şemsettin Sami tarafından çıkarılmıştır.
- Tercüman-ı Şark ise 1878 yılında Şemsettin Sami tarafından çıkarılmıştır.