16. yüzyılda gazel ve kaside türlerinde eserler veren önemli divan şairlerimizdendir. Tanzimat dönemi sanatçısı Ziya Paşa tarafından Türk şiirine temel koyan şairlerin üçüncüsü olarak anılmıştır.
Balıkesir’de dünyaya gelen ve asıl adı İvaz Çelebi olan Zâtî, çizmecilikle geçimini sağlayan, sonradan İstanbul’a gelen 16. yüzyıl şairidir.
Bayezid Camii yakınında bir dükkânı olan sanatçı, geçimini sağlamak için remilcilik (falcılık), muskacılık yapmış, yine para karşılığı ısmarlama şiirler yazmıştır. Şairin bu dükkânı, genç şairlerin toplandığı ve yetiştiği bir yer olmuştur.
Edebî Kişiliği
- Devrinde üstat olarak kabul edilen sanatçı, Bâkî, Hayatî ve Yahya Bey gibi şairlere hocalık yapmış değerli bir şairdir.
- Çok şiir yazmış, üç divan oluşturacak kadar gazel ve kasideler yazmıştır.
- Zatî, çok yazan, çok sayıda eser veren bir sanatçıdır. Üç ayrı divan oluşturabilecek sayıda kaside ve gazel yazmıştır.
- Zâtî’nin yalnızca gazellerinin bir araya getirilmesinden oluşan üç ciltlik Dîvân’ı yayımlanmıştır.
- Dîvân’ından başka Şem’ ü Pervâne, Ahmed u Mahmud, Ferruh-nâme adlı mesnevileri vardır.
- Asıl ustalığını gazel ve kaside alanında gösteren şair, kaynakların verdikleri bilgiye göre çok kolay, hatta para karşılığı şiir yazdığı söylenir.
- Divan şiiri tekniğini çok iyi bilen bir şair olan Zâtî’nin asıl hizmeti, sanatkarlığından çok genç şairleri yetiştirmekteki ustalığı, üstatlığıdır.
- Zatî, Şeyhî, Ahmed Paşa ve Necati’nin yanı sıra, Divan şiirinin klasik bir görünüm kazandığı 16. yüzyıl Divan şiirine geçişte, köprü görevini üstlenmiştir.
Eserleri:
Şem ü Pervane, Ahmed ü Mahmud, Ferruhname, Siyer-i Nebi, Fal-i Kur’an, Şehrengiz
Ayrıca Bkz. Şem ü Pervane Hakkında Ayrıntılı Bilgi